Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2014

Από Αλτσχάιμερ μέχρι αρθρίτιδα, οι μέλισσες θεραπεύουν τα πάντα


Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του μελιού είναι γνωστές, εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Είναι χρήσιμο για τη θεραπεία προβλημάτων πέψης, για το κυκλοφορικό σύστημα, για τα αναπνευστικά προβλήματα και πάνω από όλα φυσικά, καταπραΰνει τον πονόλαιμο.
Το μέλι είναι επίσης ένα πολύ ισχυρό αντισηπτικό και αντιβιοτικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επούλωση πολύ σοβαρών τραυμάτων.
Η κολλώδης ουσία του περιέχει συστατικά που σκοτώνουν τα μικρόβια και επιβραδύνουν την ανάπτυξη βακτηρίων, καθώς και την πρωτεΐνη ντεφενσίνη-1, που διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Όπως το μέλι, έτσι και οι μέλισσες παράγουν πολλά χρήσιμα συστατικά. Η πρόπολη είναι μια κίτρινη κηρώδης ρητίνη, που προκύπτει από τους φλοιούς φυτών και χρησιμοποιείται από τις μέλισσες για να στεγανοποιήσουν και να απολυμάνουν το εσωτερικό της κυψέλης.
«Διαπιστώσαμε ότι αυτή η πρόπολη έχει αντισηπτική, αντιβιοτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Όταν την απομακρύνουμε από την κυψέλη, μπορούμε να την καθαρίσουμε. Μέσα από αυτόν τον καθαρισμό, μπορούμε να πάρουμε ένα αλκοολικό απόσταγμα που είναι πολύ χρήσιμο. Είναι πολύ παχύρρευστο. Περιέχει βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, ιχνοστοιχεία και λειτουργεί καταλυτικά όσον αφορά το αναπνευστικό σύστημα.
Για παράδειγμα, αν έχετε ένα παιδί που αντιμετωπίζει ένα μικρό πρόβλημα άσθματος, βάζετε πέντε σταγόνες προπόλης στο πρωινό του, το ανακατεύετε και το πρόβλημα λύνεται άμεσα» υποστηρίζει ο καθηγητής Ανρί Ζουαγιέ.
Ένα άλλο προϊόν των μελισσών που έχει εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες, είναι ο βασιλικός πολτός. Η κρεμώδης αυτή ουσία παράγεται από τις μέλισσες, ως τροφή για τη βασίλισσα.
Για να αναγκάσεις τις μέλισσες να παράγουν περισσότερο βασιλικό πολτό, το μόνο που πρέπει να κάνεις, είναι να απομακρύνεις τη βασίλισσα από την κυψέλη. Οι προνύμφες της τοποθετούνται τότε, σε ειδικά σημεία. Οι εργάτριες μέλισσες αυξάνουν την παραγωγή βασιλικού πολτού, ώστε οι προνύμφες να τραφούν και η κυψέλη να αποκτήσει νέα βασίλισσα.
Ο βασιλικός πολτός έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες.
«Εάν ήμουν ηλικιωμένος και φοβόμουν το Αλτσχάιμερ, γιατί κάποιος στην οικογένειά μου έχει Αλτσχάιμερ, ή δεν θυμάμαι πάντα που έχω τα κλειδιά του αυτοκινήτου, τότε θα έτρωγα βασιλικό πολτό σε τακτά χρονικά διαστήματα. Όχι μια φορά την εβδομάδα, αλλά κάθε μέρα» αναφέρει ο καθηγητής Ανρί Ζουαγιέ.
Ένα άλλο χρήσιμο προϊόν είναι το κεντρί της μέλισσας. Αλλά πώς συλλέγεις το κεντρί μας μέλισσας και σε τι μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε;
Για να κάνεις μια μέλισσα να σε τσιμπήσει, πρέπει να την απειλήσεις. Ο Μπόρις, ένας μελισσοκόμος από το Βουκουρέστι, χρησιμοποιεί ηλεκτρισμό για να αποσπάσει το κεντρί των μελισσών:
«Αυτή είναι η συσκευή που συλλέγει το κεντρί της μέλισσας. Αποτελείται από ένα ηλεκτρικό δίκτυο. Μπορούμε να αποσπάσουμε το κεντρί της μέλισσας, χωρίς αυτή να πεθάνει».
Όταν το κεντρί συγκεντρωθεί, η επεξεργασία γίνεται στο εργαστήριο, από όπου προκύπτει μια ποικιλία προϊόντων. Το κεντρί της μέλισσας χρησιμοποιείται για να θεραπεύσει ασθένειες όπως η αρθρίτιδα, ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως κρέμα.
Παρόλο που η μελισσοθεραπεία δεν έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι βοηθάει, πολλοί είναι οι φανατικοί χρήστες της. Ανάμεσά τους, και η πρώην γαλλίδα πρωταθλήτρια του δίσκου, Μαρίζ.
Οι γιατροί έχουν διαγνώσει ότι πάσχει από πολλαπλή σκλήρυνση, μια αυτοάνοση ασθένεια. Η πρωταθλήτρια αποφάσισε ότι δεν θα ακολουθούσε τη συμβατική θεραπεία με φάρμακα και στεροειδή:
«Αποφάσισα να στραφώ στην μελισσοθεραπεία, γιατί προέρχομαι από μια οικογένεια μελισσοκόμων. Μερικοί χωρικοί με ρευματισμούς έρχονταν στον πατέρα μου, για να ανακουφίσουν τους πόνους που αντιμετώπιζαν.
Και ο πατέρας μου χρησιμοποιούσε τις μέλισσες,βάζοντάς τις να τσιμπούν στο σημείο που πόναγε περισσότερο».
Γι’ αυτό το λόγο, η Μαρίζ εγκατέστησε μια κυψέλη στο σπίτι της και ακολουθεί μια θεραπεία που βασίζεται σε ένα είδος βελονισμού με κεντρί από μέλισσες. Τα συμπτώματα της ασθένειάς της έχουν υποχωρήσει θεαματικά, αφού ξεκίνησε αυτή τη θεραπεία.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι μερικά συστατικά του κεντριού μειώνουν την φλεγμονή και τον πόνο. Ο συνδυασμός όλων των συστατικών βοηθούν το σώμα να απελευθερώσει φυσικές επουλωτικές ουσίες.
Copyright © 2014 euronews

Τετάρτη 4 Ιουνίου 2014

Άνοιξη και Αλλεργία

Για αρκετό κόσμο η Άνοιξη είναι η ομορφότερη εποχή του χρόνου! Μετά την εαρινή ισημερία του Μαρτίου (19-21) που ως γνωστόν καθορίζει την έναρξη της άνοιξης, η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας είναι σχεδόν ίσες, η ημέρα αρχίζει να μεγαλώνει, ή θερμοκρασία ανεβαίνει, τα λουλούδια ανθίζουν και σε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων του πληθυσμού, μαζί με την αναγέννησης της φύσης, εμφανίζονται και οι αλλεργίες.
Λόγω της ανθοφορίας των φυτών και των συχνών αποδράσεων του πληθυσμού στην εξοχή, οι αλλεργίες είναι ιδιαίτερα συχνές κυρίως την Άνοιξη. Μπορούμε να πούμε ότι αυτή την περίοδο οι αλλεργίες έχουν την τιμητική τους.

Σίγουρα όλοι ταλαιπωρήθηκαν ή πρόκειται να ταλαιπωρηθούν στο μέλλον κάποια στιγμή από ένα είδος αλλεργίας.



Στα πλαίσια της προσπάθειάς μας για συνεχή ενημέρωση των συμπολιτών μας με αλλεργικές παθήσεις και για την επίλυση των προβλημάτων που αναφύονται στη σύγχρονη κοινωνία δημιουργήσαμε την ιστοσελίδα www.allergiacom.gr και με την βοήθεια του Επιστημονικού μας Συμβούλου: Δρ. Σιδηρόπουλου Ιωάννη - Ειδικού Αλλεργιολόγου, σας καλούμε να προσπαθήσουμε όλοι μαζί για την όσο καλύτερη γίνεται αντιμετώπιση της «επιδημίας» του 21ου αιώνα της ΑΛΛΕΡΓΙΑΣ.

Γκόντης Γεώργιος
Πρόεδρος
Συλλόγου Ατόμων με Χρόνιες Αλλεργικές Παθήσεις
«Η ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ»

http://sarkazo.files.wordpress.com/2014/07/ceb3cebacebfcebdcf84ceb7cf83-1-dsc_0573.jpg
Ο Γκόντης Γεώργιος είναι κάτοικος Θεσσαλονίκης και από τον Μάρτιο του 2010 είναι ο νέος Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΙΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ «Η ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ».
Οι ασθενείς με αλλεργικές παθήσεις αποτελούν περίπου το 30% του πληθυσμού και τα τελευταία χρόνια υπάρχει έξαρση της αύξησης των ασθενών. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με αλλεργία είναι πάρα πολλά.
Ο Σύλλογος ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2003 με πρωτοβουλία ασθενών του Αλλεργιολογικού Ιατρείου του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και ήδη αριθμεί περισσότερα των 110 μελών.
Έχει οργανώσει μια σειρά από ενημερωτικές εκδηλώσεις σε πόλεις τις βόρειου Ελλάδας, ενώ σε τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνει εκπαιδευτικές εκδρομές. Ενδεικτικά αναφέρω τις Ενημερωτικές εκδηλώσεις στην ΕΤ3. Την ομιλία σε ασθενείς που υποβάλλονται σε ανοσοθεραπεία. Την Ανοιχτή εκδήλωση στην πλατεία Αριστοτέλους για την ημέρα του Άσθματος. Εκδρομή Συλλόγου στις στο Σπήλαιο Αλήστευτης Σερρών και στην Ουρανούπολη Χαλκιδικής. Ακόμα Πραγματοποιήθηκαν ενημερωτικές εκδηλώσεις σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς. στα Koυφάλια Θεσσαλονίκης στην Ν. Τρίγλια Χαλκιδικής και Ελευθερούπολη Καβάλας.
Επίσης σημαντική είναι η συνεισφορά του Συλλόγου στην οργάνωση ειδικού Ιατρείου Αλλεργίας και άσματος στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο και συνεχίζει τις προσπάθειες του με σκοπό να δημιουργηθεί πλήρες αλλεργιολογικό Τμήμα στο ίδιο Νοσοκομείο ώστε να καλυφτούν οι οξυμένες ανάγκες των πολυάριθμων ασθενών.
Τέλος έχει ξεκινήσει την έκδοση και χορήγηση ταυτοτήτων προς τα μέλη του συλλόγου.
Η ταυτότητα αυτή περιλαμβάνει το ονοματεπώνυμο του ασθενή με την φωτογραφία του, την πάθηση και το αντίδοτο που θα πρέπει να χορηγηθεί σε περίπτωση ανάγκης, τυπωμένα στην ελληνική και αγγλική γλώσσα.

Ο σύλλογος Ατόμων με Χρόνιες Αλλεργικές Παθήσεις «ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ» άρχισε την χορήγηση ταυτοτήτων προς τα μέλη του, που θα έχει την παρακάτω μορφή.


Για την έκδοση της απαιτούνται
Μια (1) φωτογραφία σε cd την οποία και θα παραδώσουν στον Επιστημονικό Σύμβουλο του Συλλόγου μας: Δρ. Σιδηρόπουλο Ιωάννη - Ειδικό Αλλεργιολόγο



Δηλώστε συμμετοχή στον κ. Γκόντη Γεώργιο τηλ. 6978
896 407  και Ξανθάκη Ευαγγελία τηλ. 6976 466 527

Ο Σύλλογος Ατόμων με χρόνιες αλλεργικές παθήσεις «ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ» προσκαλεί όλα τα μέλη του την Κυριακή 21.Μαρτίου 2010 και ώρα 5-7 μμ στην γενική συνέλευση του συλλόγου με θέμα: Οικονομικός απολογισμός -Εκλογές.

Η Γενική Συνέλευση θα πραγματοποιηθεί στα γραφεία του συλλόγου που στεγάζονται στην Χ.Α.Ν. Καλαμαριάς

Τηλ. επικοινωνίας Ξανθάκη Ευαγγελία 6976 466 527
AΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Ο Σύλλογος Αλλεργικών Ασθενών ή «ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ» έχει από καιρό επισημάνει το μεγάλο πρόβλημα έλλειψης Αλλεργιολογικόυ Τμήματος στην Βόρειο Ελλάδα, σε αντίθεση με την περιοχή της Αττικής όπου λειτουργούν 4 πλήρη Αλλεργιολογικά Τμήματα, με ανάλογο εξειδικευμένο Ιατρικό και Νοσηλευτικό προσωπικό.

Ο Σύλλογος μας έχει ήδη συνεισφέρει ουσιαστικά σε οργάνωση ειδικού Ιατρείου Αλλεργίας και άσματος στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο και συνεχίζει τις προσπάθειες του με σκοπό να δημιουργηθεί πλήρες αλλεργιολογικό Τμήμα στο ίδιο Νοσοκομείο, ώστε να καλυφθούν οι οξυμένες ανάγκες των πολυάριθμων αλλεργικών.

Στην προσπάθεια μας αυτή ζητάμε την συμπαράσταση των αλλεργικών αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.

Εάν συμφωνείτε, παρακαλούμε συμπληρώστε την  φόρμα επικοινωνίας για να απευθυνθούμε στις τοπικές υγειονομικές αρχές και στο υπουργείο υγείας.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Σύλλογος ατόμων με αλλεργικές παθήσεις η «Ευαισθησία» σας προσκαλεί στην συνεστίαση και κοπή πίτας στις 6 Φεβρουαρίου 2009, ημέρα Παρασκευή και ώρα 8.30 μ.μ. στο Πολιτιστικό Κέντρο Ορθοδοξίας (Διακονία), Πλαστήρα 65 Πυλαία Θεσσαλονίκης, τηλ.: 2310 397 700
Συμμετοχή 20€ (Πλήρες μενού και ζωντανή μουσική)

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Σύλλογος ατόμων με αλλεργικές παθήσεις η «Ευαισθησία» διοργανώνει σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πενταλόφου Ενημέρωση - Συζήτηση την Τέταρτη 19/11/2008 και ώρα 20.30 στην νέα αίθουσα του δημοτικού σχολειού Πενταλόφου Θεσσαλονίκης.

Στο τέλος της ομιλίας θα γίνει ανοιχτή συζήτηση και θα απαντηθούν ερωτήσεις σας.

ΟΜΙΛΗΤΕΣ:

1. «Κάπνισμα και κάρδια» Δρ. Σταύρος Τρύφων
Πνευμονολόγος , Επιμελητής στο Νοσοκομείο Παπανικολάου

2. «Αλλεργίες» Δρ. Σιδηρόπουλος Ιωάννης
Αλλεργιολόγος , Αν. Διευθυντής στο Νοσοκομείο Ιπποκράτειο

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Σύλλογος ατόμων με αλλεργικές παθήσεις η «Ευαισθησία» σας προσκαλεί στην Συνάντηση - Συζήτηση ανοσοθεραπευμένων αλλεργικών ασθενών την Δευτέρα 24 Νοέμβριου 2008 και ώρα 12.00-14.000 στο ξενοδοχείο «Λαζαριστές».


ΕΚΔΡΟΜΗ

Ο Σύλλογος ατόμων με αλλεργικές παθήσεις η «Ευαισθησία»
Οργανώνει εκδρομή στις 6 και 7 Δεκεμβρίου 2008 στο Λουτράκι Αριδαίας .
Πληροφορίες: κα. Ξανθάκη Ευαγγελία. στο τηλ.6976 466 527

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

ACTION AGAINST ALLERGY
http:/www.actionagainstallergy.co.uk

ASTHMA & ALLERGY FOUNDATION OF AMERICA (AAFA)
http:/www.aafa.org

NATIONAL ECZEMA SOCIETY
http:/www.eczema.org

ANAPHYLAXIS CAMPAIGN
http:/www.anaphylaxis.org.uk

FOOD ALLERGY AND ANAPHYLAXIS NETWORK (USA)
http:/www.foodallergy .org
http:/www.allergicchild.com
http:/www.milk.org
http:/www.allergies.about.com

FOOD ALLERGY INITIATIVE (USA)
http:/www.foodallergyinitiative.org

MEDIC ALERT
http:/www.medicalert.org

ΕΝΩΣΕΙΣ, ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ, ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ

Joint Council of Allergy, Asthma and Immunology
www.jcaai.org

American Academy of Allergy, Asthma and Immunology
www.aaaai.org

American College of Allergy, Asthma and Immunology
Allergy.mcg.edu

European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI)
www.eaaci.org/welcome.html

World Allergy Organization
www.iaaci.org

Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας
www.mednet.gr/allergy/eeaka.htm

EUROPEAN FEDERATION OF ASTHMA AND ALLERGY ASSOCIATIONS
http:/www.efanet.org

GENERAL PRACTICE AIRWAYS GROUP (UK)
http:/www.gpiag-asthma.org

ΑΕΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

European Pollen Information (EPI)
www.cat.at/pollen

Euroanalysis Pollen Network
www.euroanalysis.gr

National Pollen Research Unit
Pollenuk.worc.ac.uk

Burkard Pollen Traps
www.burkard.co.uk

ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ
Famous asthmatics
Members.tripod.com/~limnos/index-2.html

Food allergy network
www.foodallergy.org

Medscape Respiratory Care
www.respiratorycary.medscape.com

Αλλεργιολογική Ενημέρωση
http:/www.iatronet.gr/HTML/asth_allerg_enimerosi.html

ΕΝΩΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ
Asthma & Asthma Network - Mothers of Asthmatics
www.aanma.org

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΡΩΤΟΥΝ ΚΑΙ Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑ

ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΡΩΤΟΥΝ ΚΑΙ Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ (Ιούνιος 2005)

Α. Για την τροφική αλλεργία
Ερώτ.; Ποια είναι τα συμπτώματα που μας δείχνουν ότι έχουμε αλλεργία σε κάποια τροφή;
Απ.:
Τα συμπτώματα ποικίλουν από πολύ ελαφρές ενοχλήσεις όπως τάση για έμετο και πόνο στην κοιλιά μέχρι βαρύτερα έως επικίνδυνα όπως μούδιασμα στο στόμα, διόγκωση της γλώσσας, δυσκολία στην αναπνοή, έντονα κοιλιακά άλγη, διάρροια και τέλος πτώση της πίεσης καθώς και απώλεια της συνείδησης.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως σε διάστημα μερικών λεπτών έως και τριών ωρών από τη λήψη της τροφής.

Ερώτ.; Τι φάρμακα μπορώ να πάρω για να προφυλαχθώ από μία τροφική αλλεργία;
Απ.:
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα για πρόληψη έναντι της τροφικής αλλεργίας. Η μόνη δυνατότητα είναι να εντοπισθεί με αλλεργιολογικό έλεγχο η υπεύθυνη τροφή και να αποφεύγεται η λήψη της.

Ερώτ.; Πως αντιμετωπίζεται η τροφική αλλεργία;
Απ.:
Για τις ελαφρές αντιδράσεις επαρκεί η λήψη ενός νεώτερου αντισταμινικού από του στόματος. Σε βαρύτερες καταστάσεις απαιτείται χορήγηση κορτιζόνης και στην αναφυλαξία από τροφή απαραίτητη είναι η χορήγηση αδρεναλίνης (Fastject ή Epipen).

Ερώτ.; Έχω τροφική αλλεργία, τι πρέπει να προσέξω στις διακοπές και τι μέτρα πρέπει να πάρω για το ταξίδι;
Απ.: Α.
Σε συνεννόηση με τον αλλεργιολόγο σας εφοδιασθείτε με τα απαραίτητα αντιαλλεργικά φάρμακα (προηγούμενη απάντηση).
Β.
Ενημερώστε το γραφείο ταξιδιών για την αλλεργία σας και ζητήστε να σας χορηγηθεί ανάλογο μενού (ιδιαίτερη προσοχή στα θαλασσινά).
Γ.
Σε ταξίδι με αεροπλάνο στο εξωτερικό ζητήστε άδεια να μεταφέρεται τις ενέσεις αδρεναλίνης και έχετε μαζί σας ένα μικρογεύμα που το έχετε ετοιμάσει οι ίδιοι.
Δ.
Έχετε το τηλέφωνο του γιατρού σας και κάποια διεύθυνση internet π.χ. www.foodallergy.org /Advocacy /airlines.html.

Ερώτ.; Μπορώ να πάθω τροφική αλλεργία στα τροπικά φρούτα;
Απ.:
Βεβαίως. Πολλοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί στις μπανάνες, άλλοι που έχουν ήδη ευαισθησία στο φυσικό λάστιχο (latex) μπορεί να εμφανίσουν αντιδράσεις στο μάγκο και την παπάγια διότι έχουν παρόμοιες πρωτεΐνες. Επίσης οι αλλεργικοί σε ξηρούς καρπούς (φιστίκι Π καρύδια) χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην κατανάλωση καρύδας και παρόμοιων προϊόντων.

Ερώτ.; Τελικά πηγαίνοντας διακοπές η αλλεργία μου γίνεται καλύτερα ή χειρότερα;
Απ.:
Αυτό εξαρτάται από το είδος της αλλεργίας και τη δικής συμπεριφορά. Π.χ. ασθενής με αλλεργία στα ακάρεα της οικιακής σκόνης εάν ταξιδέψει σε μεγάλο υψόμετρο (όπου δεν υπάρχουν ακάρεα) θα παρουσιάσει βελτίωση, το ίδιο και ασθενής με αλλεργία στην παριετάρια (Μεσογειακό φυτό) που θα ταξιδέψουν στη Βόρεια Ευρώπη. Στην αντίθετη περίπτωση ασθενής με αλλεργία στα αγρωστώδη ταξιδεύοντας το καλοκαίρι στη Β. Ευρώπη θα παρουσιάσει επιδείνωση.

Ερώτ.; Τι είναι τα προβιοτικά (probiotics) και πόσο βοηθούν στην αντιμετώπιση της αλλεργίας;
Απ.:
Είναι τροφές που περιέχουν συγκεκριμένες ομάδες βακτηριδίων (κυρίως λακτοβάκιλλοι), οι οποίες θεωρούνται ότι αλλάζουν την εντερική χλωρίδα και ενισχύουν συνολικά την άμυνα του οργανισμού. Υπάρχουν ενδείξεις ότι επιδρούν θετικά στην αντιμετώπιση των αλλεργικών παθήσεων.

ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΒΡΕΦΗ
Ασφαλής ή επικίνδυνη εξέταση;
Οι αλλεργικές δερματικές δοκιμασίες αποτελούν την κύρια διαγνωστική εξέταση για την επιβεβαίωση της υπερευαισθησίας που εκδηλώνεται με τη μεσολάβηση της IgE και των σιτευτικών κυττάρων. Έχουν χρησιμοποιηθεί κατά τον καθορισμό της αιτιολογίας των αλλεργικών συμπτωμάτων, την καθοδήγηση του ιατρού ως προς τη λήψη των κατάλληλων περιβαλλοντικών μέτρων και τη διενέργεια ειδικής ανοσοοθεραπείας. Διακρίνονται σε επιδερμικά, διαδερμικά και ενδοδερμικά.
Γενικά δεν είναι γνωστή η συχνότητα και η σοβαρότητα των συστηματικών αντιδράσεων στα βρέφη και τα νεαρά παιδιά κατά τη διενέργεια των δερματικών δοκιμασιών. Σε πρόσφατη μελέτη οι Devenney και Falth-Magnussoon ανασκόπησαν στις συστηματικές αλλεργικές αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 19 ετών σε χρονικό διάστημα 2 ετών.
Παρουσιάζουν 6 περιπτώσεις που όλες αφορούν βρέφη 2,5 έως 5 μηνών με εκτεταμένο έκζεμα και οικογενειακό ιστορικό ατοπίας τα οποία εκδήλωσαν συστηματικές αντιδράσεις μετά τη διενέργεια των δερματικών δοκιμασιών. Όλα τα παιδιά ελέγχθηκαν για ευαισθητοποίηση στο φρέσκο γάλα, το αυγό και σε δύο περιπτώσεις στο ψάρι. Οι περισσότεροι ασθενείς είχαν άμεση αντίδραση πομφού-ερυθήματος στο γάλα αν και το αυγό προκάλεσε συνολικά μεγαλύτερες δερματικές αντιδράσεις.
Οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις αφορούσαν άμεσες γενικευμένες δερματικές αντιδράσεις και στους 6 ασθενείς (κνίδωση ή ερύθημα), ενώ σε 3 ασθενείς εκδηλώθηκαν διάφορα συμπτώματα από τις αεροφόρους οδούς. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα 4 από τα 6 παιδιά ήταν αποκλειστικά σε μητρικό θηλασμό και δεν υπήρχε στο ιστορικό τους ένδειξη ευαισθητοποίησης σε τροφές. Δεν είναι γνωστό εάν τα συμπτώματα των παιδιών παρουσίαζαν έξαρση ανάλογα με τη δίαιτα της μητέρας ή εάν η μητέρα ήταν σε ειδική δίαιτα αποκλεισμού. Οι ασθενείς αυτοί δεν είχαν προηγουμένως εκδηλώσεις άσθμα ή αναφυλαξία. Όλες οι δερματικές δοκιμασίες έγιναν με νωπά εκχυλίσματα τροφών (γάλα, ασπράδι αυγού).
Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ηλικία κάτω των 6 ετών, η διπλή διενέργεια των δερματικών δοκιμασιών (που αυξάνει το αλλεργιογονικό φορτίο) και το εκτεταμένο έκζεμα αποτελούν παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση συστηματικών αλλεργικών αντιδράσεων.

1. Ποια είναι τα συνηθέστερα αλλεργιογόνα στην Ελλάδα;
Τα ακάρεα της οικιακής σκόνης (έως 50% των περιπτώσεων), οι γύρεις των αγροστωδών καθώς οι γύρεις της παριετάριας και της ελιάς αποτελούν τα συνηθέστερα αλλεργιογόνα στο χώρο της Ελλάδας.
Συνήθη τροφικά αλλεργιογόνα είναι το γάλα και το αυγό στα παιδιά, ενώ το ψάρι και οι ξηροί καρποί στους ενήλικες.
Σημαντικά επίσης ως αλλεργιογόνα θεωρούνται το latex (λάστιχο), τα δηλητήρια των υμενοπτέρων και ορισμένα φάρμακα (κυρίως αντιβιοτικά).

2. Πόσο ασφαλή είναι οι δερματικές δοκιμασίες; (αλλεργικά test)
Γενικά θεωρούνται ασφαλή και αξιόπιστη διαγνωστική μέθοδος. Πρέπει όμως να γίνονται από ειδικό γιατρό που έχει κατάλληλα εκπαιδευτεί και γνωρίζει ποιες ουσίες και σε ποια πυκνότητα πρέπει κατά περίπτωση να χρησιμοποιηθούν. Απαιτείται βεβαίως ιδιαίτερη προσοχή σε άτομα που είναι έντονα ευαισθητοποιημένα.

3. Πότε πρέπει να γίνεται εργαστηριακή ανίχνευση αντισωμάτων (rast)
Στις περιπτώσεις που δεν μπορούν να γίνουν δερματικές δοκιμασίες. Τέτοιες περιπτώσεις είναι όταν ο ασθενής παίρνει αντιισταμινικά φάρμακα, πάσχει από εκτεταμένη δερματοπάθεια και όταν δεν μπορεί να συνεργαστεί με το γιατρό. Η μέθοδος ενδείκνυται επίσης σε παιδιά κάτω των 6 ετών.

4. Τα αλλεργικό παιδί θα γίνει ένας αλλεργικός ενήλικας;
Η αλλεργική ευαισθησία συνήθως παραμένει, τα συμπτώματα όμως υποχωρούν ενώ μπορεί να αλλάξει και η κλινική εικόνα. Οι τροφικές αλλεργίες της βρεφικής ηλικίας συνήθως χάνονται σε ηλικία 8-10 ετών. Παρόλα αυτά όμως μπορεί αργότερα τα παιδιά αυτά να αναπτύξουν αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα.
Το παιδί με αλλεργικό άσθμα έχει πιθανότητες έως 50% κατά την εφηβεία να ξεπεράσει το πρόβλημα.

5. Η ρύπανση της ατμόσφαιρας χειροτερεύει τις αλλεργίες;
Ασφαλώς. Έχει διαπιστωθεί ότι η έκθεση σε ρυπογόνες ουσίες όπως το διοξείδιο του θείου και τα οξείδια του αζώτου προκαλούν επιδείνωση του βρογχικού άσθματος και επιπλέον τα αιωρούμενα σωματίδια δρούν συνεργικά με τις γύρεις στην εκδήλωση αλλεργικής αντίδρασης.

6. Συνιστάται οι αλλεργικοί ασθενείς να έχουν κατοικίδια ζώα;
Εξαρτάται από το είδος της αλλεργίας τους και από τα θετικά δερματικά τέστ. Γενικά όμως πρέπει να λαμβάνεται υπΥ όψιν ότι τα ατοπικά άτομα ευαισθητοποιούνται εύκολα και επομένως είναι δυνατόν να αναπτύξουν επιπρόσθετη αλλεργία στη γάτα ή στο σκύλο.

7. Μπορεί τα κατοικίδια ζώα να ευαισθητοποιηθούν από τους ανθρώπους;
Είναι γνωστό ότι η γάτα και ο σκύλος εμφανίζουν αρκετά συχνά αλλεργική ρινίτιδα που οφείλεται σε ευαισθησία στα ακάρεα της οικιακής σκόνης. Είναι δυνατόν όμως να ευαισθητοποιηθούν και στα επιθήλια του ανθρώπου.

8. Μπορούν οι τροφές και τα συντηρητικά τροφών να επιβαρύνουν το βρογχικό άσθμα;
Ορισμένες τροφές και τα συντηρητικά τους μπορούν να προκαλέσουν επιδείνωση του βρογχικού άσθματος. Πιο συγκεκριμένα: α) τα μεταθειώδη που βρίσκονται στα κρασιά και στους ξηρούς καρπούς, β) τα σαλικυλικά που χρησιμοποιούνται σαν συντηρητικά σε γλυκά και αποξηραμένα φρούτα. Τέλος ορισμένες τροφές όπως τα αλλαντικά και κάποια ψάρια περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισταμίνης που δρα επιβαρυντικά στο άσθμα.

9. Η ειδική ανοσοθεραπεία αναστέλλει την εξέλιξη της αλλεργικής ρινίτιδας σε αλλεργικό άσθμα;
Είναι γνωστό ότι πολλοί ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα αναπτύσσουν αργότερα και αλλεργικό άσθμα. Έχει διαπιστωθεί ότι η ειδική ανοσοθεραπεία μπορεί να αναστέλλει την εξέλιξη αυτή.

10. Ποιες τροφές επηρεάζουν το έκζεμα;
Σε παιδιά κάτω των δύο ετών η τροφική αλλεργία στο γάλα και στο αυγό παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιδείνωση της ατοπικής δερματίτιδας. Στις μεγαλύτερες ηλικίες η τροφική αλλεργία δεν είναι ιδιαίτερα συχνή.

11. Ποιοι πρέπει να κάνουν επιδερμικές δοκιμασίες (patch test);
Επιδερμικές δοκιμασίες γίνονται σε ασθενείς με χρόνια δερματίτιδα Π έκζεμα. Με τα patch test μπορούν να ανιχνευθούν ευαισθησίες έναντι χημικών ουσιών και συντηρητικών που βρίσκονται μέσα σε αλοιφές, ρούχα ή αντικείμενα που έρχονται σε συνεχή επαφή με το δέρμα. Η εξακρίβωση του υπεύθυνου αιτίου και η απομάκρυνσή του βοηθάει σημαντικά στην θεραπεία της χρόνιας δερματίτιδας.

12. Είναι συχνή η αλλεργία στα προφυλακτικά;
Τα προφυλακτικά γίνονται από latex (λάστιχο) και επομένως μπορεί όντως να αναπτυχθεί αλλεργική αντίδραση σε έναν από τους δύο συντρόφους. Η ευαισθησία αυτή μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί με αλλεργικά τεστ. Μη ξεχνάτε ότι πολλές φορές προβάλλεται ψευδώς, σαν δικαιολογία για να μη χρησιμοποιηθεί το προφυλακτικό.

AΛΛEPΓIKEΣ ΠAΘHΣEIΣ ΠΩΣ ΠPOKAΛOYNTAI ΠPOΛHΨH-ΘEPAΠEIA

1. ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η συχνότερη από όλες τις άλλες αλλεργικές παθήσεις, προσβάλλουσα περισσότερα από 50.000.000 άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Η συχνότητα της νόσου σε παγκόσμια βάση κυμαίνεται από 7% έως 12% και κατ' άλλους έως 16%.
Στην Ελλάδα, η συχνότητα της νόσου στους ενήλικες ανέρχεται στο 15%. Τα παιδιά αλλεργικών γονέων έχουν πολλαπλάσια πιθανότητα να αναπτύξουν αλλεργική ρινίτιδα, ενώ 80% των γονέων με αλλεργική ρινίτιδα έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό ατοπίας. Αν και η αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται κατά κανόνα περί το τέλος της παιδικής ηλικίας, σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας ή και μεταγενέστερα. Επειδή πρόκειται για πάθηση που δεν απειλεί τη ζωή του ασθενούς και τα συμπτώματά της όταν είναι ήπια, δεν επιφέρουν τις περισσότερες φορές κοινωνικο-εργασιακές ανωμαλίες, συχνά αγνοείται από τους ασθενείς αλλά και από τους ιατρούς. Ομως η νοσηρότητα της αλλεργικής ρινίτιδας, από μόνη της ή σε συνδυασμό με το άσθμα ή με τις διάφορες επιπλοκές της, όπως η μέση ορώδης ωτίτιδα και οι παραρρινοκολπίτιδες, αλλά και οι οικονομικές και κοινωνικές της επιπτώσεις μπορεί να είναι τεράστιες. Ετσι οι Αμερικανοί ξοδεύουν κάθε χρόνο 224.000.000 δολάρια για αμοιβές ιατρών, 297.000.000 δολάρια για αγορά φαρμάκων, ενώ η αλλεργική ρινίτιδα ενοχοποιείται για την απώλεια 2.000.000 σχολικών ωρών και 3.500.000 εργατο-ωρών και τη ζημία 154.000.000 δολαρίων σε ημερομίσθια. Ανάλογα είναι και τα νούμερα για την Ευρώπη: Το άμεσο κόστος της αλλεργικής ρινίτιδας είναι 1.2 δις ενώ το έμεσο κόστος μεταφράζεται σε 2.250.000 χαμένες σχολικές ώρες, 13.400.000 χαμένες ημέρες εργασίας και 17.000.000 σε ημερομίσθια.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Τα εισπνεόμενα αλλεργιογόνα είναι εκείνα που κατά κύριο λόγο ευθύνονται για την εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα. Στα μικροσκοπικά αυτά, αερομεταφερόμενα σωματίδια περιλαμβάνονται οι γύρεις, τα σπόρια των μυκήτων, τα επιθήλια και τα τριχώματα των παραγωγικών και των κατοικίδιων ζώων και τα ακάρεα της οικιακής σκόνης. Στους χώρους διαβιώσεως των χαμηλών κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων, τα ούρα των ποντικών και τα παράγωγα των κατσαρίδων (κόπρανα, δέρματα, αυγά, σίελος) αποτελούν τις κύριες πηγές των αλλεργιογόνων της σκόνης. Τα αλλεργιογόνα τροφικής προέλευσης (γάλα, αυγά, φιστίκια, δημητριακά, ψάρια, ροδάκινα, μπαχαρικά κά) παίζουν λιγότερο σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία της αλλεργικής ρινίτιδας, πλην όμως θα πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψη, ιδίως σε νεαρά παιδιά.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ
Στα τυπικά συμπτώματα της εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας περιλαμβάνονται η ρινική συμφόρηση ή απόφραξη, το υδαρές ρινικό έκκριμα, οι παροξυσμικοί πταρμοί και ο κνησμός της ρινός μετά από έκθεση σε γνωστό αλλεργιογόνο. Μερικοί ασθενείς παραπονούνται για κνησμό στο φάρυγγα ή την υπερώα. Η παροχέτευση του περιεχομένου της ρινός στο φάρυγγα έχει ως αποτέλεσμα τις συχνές προσπάθειες καθαρισμού του φάρυγγα (ξηρός χαρακτηριστικός βήχας ή βραχνάδα). Συχνά την αλλεργική ρινίτιδα συνοδεύουν πονοκέφαλοι, άλγος υπεράνω των παραρρινίων κόλπων, υποτροπιάζουσα επίσταξη, γενικευμένη αδυναμία και καταβολή, ανοσμία και μερικές φορές απώλεια της αίσθησης της γεύσης. Στα κλινικά ευρήματα περιλαμβάνονται και διάφορα "στίγματα" χαρακτηριστικά της αλλεργίας του ανώτερου αναπνευστικού όπως οι "αλλεργικοί κύκλοι" (κάτω από τα μάτια λόγω φλεβικής συμφόρησης), o "αλλεργικός χαιρετισμός" (κίνηση συνηθείας λόγω κνησμού της μύτης), το "αλλεργικό ή αδενοειδές προσωπείο" (λόγω ρινικής απόφραξης και αναπνοής από το στόμα), η "αλλεργική πτυχή" (από το συνεχές τρίψιμο της μύτης), η "γραμμή του Dennie" (μικρές ρυτίδες κάτω από τα μάτια), οι ανωμαλίες της στοματικής κοιλότητας (εφίππευση τομέων οδόντων της άνω γνάθου, στένωση του θόλου της σκληρής υπερώας κ.ά), η γεωγραφική γλώσσα και οι μεγάλες και μαλακές βλεφαρίδες. Στην εποχική αλλεργική ρινίτιδα τα συμπτώματα αρχίζουν την άνοιξη (περίοδος ανθοφορίας) και συνεχίζονται μέχρι τους μήνες Ιούνιο έως Αύγουστο, ανάλογα με τη φύση των αλλεργιογόνων γύρεων (δένδρα, αγρωστώδη, ζιζάνια) και των κλιματολογικών συνθηκών. Η "καθ' όλον το έτος" αλλεργική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται από διαλείπουσα ή συνεχή ρινική συμπτωματολογία, που είναι το αποτέλεσμα αλλεργικής αντίδρασης χωρίς εποχιακή κατανομή. Aπό μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι πυκνότητα γυρεοκόκκων από 1-10 ανά κυβικό μέτρο αέρος δεν προκαλεί συμπτώματα ενώ 11-25 γύρεις/κυβικό μέτρο προκαλούν συμπτώματα στο 50% των ευαίσθητων ατόμων. Αντίθετα, πυκνότητα 25 και άνω γυρεοκόκκων ανά κυβικό μέτρο, προκαλούν συμπτώματα στο σύνολο σχεδόν των αλλεργικών ασθενών.

ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΚ ΤΩΝ ΟΦΘΑΛΜΩΝ
Οι αλλεργικές παθήσεις των οφθαλμών συχνά συνοδεύουν την αλλεργική ρινίτιδα ή το άσθμα και οι επιπεφυκότες είναι από τους ιστούς εκείνους που έρχονται σε απ' ευθείας επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον και τα αλλεργιογόνα που περιέχει. Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα και οι περισσότεροι ασθενείς είναι στην πρώτη ή τη δεύτερη δεκαετία της ζωής τους. Στο ήμισυ εξ αυτών υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό οφθαλμικής ή άλλης αλλεργίας ενώ τα συμπτώματα εμφανίζονται την άνοιξη και το καλοκαίρι, κυρίως σε θερμά κλίματα. Στην κλασική αλλεργική επιπεφυκίτιδα, τα ευαισθητοποιημένα άτομα μετά την επαφή τους με αερομεταφερόμενα κυρίως αλλεργιογόνα εκδηλώνουν οφθαλμικό κνησμό, αίσθημα καύσου, ερυθρότητα και ενίοτε ερυθρότητα των επιπεφυκότων και βλεννώδες έκκριμα. Τα συμπτώματα είναι εποχικά και βελτιώνονται μόλις η έκθεση στο αλλεργιογόνο σταματήσει ή ελαχιστοποιηθεί. Οι δερματικές δοκιμασίες είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικές .

ΕΑΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ ;

Οι ασθενείς με παθήσεις της ρινός προσέρχονται συνήθως για εξέταση λόγω ρινικής απόφραξης και/ή ρινόρροιας, συμπτώματα που είναι δυνατόν να οφείλονται σε λοιμώδη (ιογενείς, βακτηριακές λοιμώξεις) αλλά και μη λοιμώδη αίτια (ατρησία ρινικών χοανών, αδενοειδείς εκβλαστήσεις, μεγάλη σκολίωση ρινικού διαφράγματος, υπερτροφία ρινικών κογχών, ρινικοί πολύποδες, ξένα σώματα, όγκοι, συστηματική λήψη φαρμάκων (πχ. αντισυλληπτικά, αντιυπερτασικά) αγγειοκινητική ρινίτιδα, διάφορες παθήσεις (πχ. υποθυρεοειδισμός), άγχος).

ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η περισσότερο χρήσιμη διαγνωστική δοκιμασία στη προσπάθεια εκτίμησης μιας χρόνιας ρινίτιδας είναι η προσεκτική λήψη του ιστορικού του ασθενούς. Η υποψία της αλλεργικής ρινίτιδας τίθεται από το ιστορικό και τα τυπικά συμπτώματα μετά από έκθεση σε εισπνεόμενα αλλεργιογόνα και επιβεβαιώνεται με το συσχετισμό των κλινικών ευρημάτων με τα ευρήματα των εργαστηριακών εξετάσεων. Oι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού (αλλεργικά tests) δεν έχουν απόλυτη ένδειξη εφαρμογής σε παιδιά μικρότερα των 2 ετών, γιατί η αντιδραστικότητα του δέρματος στις πολύ νεαρές ηλικίες είναι μειωμένη. Προς αποφυγή των ψευδώς αρνητικών αντιδράσεων συνιστάται η διακοπή λήψεως αντιισταμινικών φαρμάκων 48 ώρες πριν από τη διενέργεια των δερματικών δοκιμασιών. Γενικά τα αλλεργικά tests είναι μια εξέταση ανώδυνη, αναίμακτη, με αποτελέσματα τα οποία είναι διαθέσιμα σε 15 λεπτά και οικονομικώς συμφέρουσα. Η εργαστηριακή δοκιμασία RAST για την εκτίμηση κυκλοφορούντων (IgE) αντισωμάτων κατά των διαφόρων αλλεργιογόνων εφαρμόζεται ως διαγνωστικό μέσο στη διαγνωστική προσπέλαση της αλλεργικής ρινίτιδας σε περιπτώσεις που η θεραπεία με αντιισταμινικά δεν μπορεί να διακοπεί ή όταν η επιφάνεια των αντιβραχίων δεν είναι κατάλληλη για τα αλλεργικά tests.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
H εποχική αλλεργική ρινίτιδα συνοδεύεται από ελάχιστες επιπλοκές. Αντίθετα, στα άτομα με ολοετή ρινίτιδα αλλεργικού και μη-αλλεργικού τύπου, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν υποτροπιάζουσες λοιμώξεις των ανωτέρων αναπνευστικών οδών, ωτίτιδες και παραρινοκολπίτιδες. Τέλος, σε σημαντικό ποσοστό (που εγγίζει το 20-38%), το αλλεργικό βρογχικό άσθμα αποτελεί φυσική συνέχεια της αλλεργίας του ανώτερου αναπνευστικού.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Ο στόχος της θεραπείας των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα είναι η επίτευξη της μέγιστης συμπτωματικής ανακούφισης με όσο το δυνατόν λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Η πλέον πρακτική και αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση στηρίζεται στην αποφυγή των αλλεργιογόνων και την ανακούφιση των συμπτωμάτων με φάρμακα. Η αποφυγή της έκθεσης σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα είναι μια απλή και αποτελεσματική μέθοδος, αν και μερικές φορές είναι δύσκολη η εφαρμογή της εξ αιτίας του αερομεταφερόμενου των γύρεων, της καθημερινής παρουσίας της σκόνης στο σπιτικό περιβάλλον και του εμπλουτισμού της σκόνης από μύκητες που αφθονούν στο περιβάλλον. Τα ανωτέρω από μόνα τους ή σε συνδυασμό με τις σύγχρονες συνθήκες κατοικίας και διαβίωσης καθιστούν την αποφυγή του υπεύθυνα αλλεργιογόνου, μια ιδιαίτερα πολύπλοκη και δυσχερή υπόθεση. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται, είτε ως μονοθεραπεία, είτε ως συνδυασμοί, στην αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας μπορούν, διακρίνονται σε φυσιολογικά διαλύματα για ρινικές πλύσεις, αντιισταμινικά (από το στόμα ή τοπικά sprays), τοπικά κορτιζονούχα, αντιφλεγμονώδη, αποσυμφορητικά και αντιχολινεργικά. Τα άτομα εκείνα που δεν ανταποκρίθηκαν με επιτυχία στη φαρμακοθεραπεία, εμφάνισαν διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες από τα φάρμακα ή δεν κατέστη εφικτή η αποφυγή των αλλεργιογόνων τα οποία κατά κύριο λόγο ευθύνονται για τα αλλεργικά συμπτώματα, θα πρέπει να παραπέμπονται στον Αλλεργιολόγο προκειμένου μετά από προσεκτική εκτίμηση της κατάστασής τους, να υποβληθούν σε θεραπεία ειδικής απευαισθητοποιήσεως (ανοσοθεραπεία) ενέσιμη ή υπογλώσσια. Tα νεώτερα δεδομένα συνηγορούν υπέρ της κατά το δυνατόν ενωρίτερα έναρξης της ανοσοθεραπείας ενώ αρκετοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι με τη βοήθειά της μπορεί να προληφθεί η εξέλιξη της ρινίτιδος σε άσθμα. Η ανοσοθεραπεία διαρκεί 3-5 έτη και στοχεύει στη απαλλαγή του ασθενούς από τα συμπτώματά του. Η χειρουργική θεραπεία πρέπει να διενεργείται μόνο σε επιλεγμένες περιπτώσεις και όταν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις με στόχο την επίτευξη καλύτερου αερισμού και επαρκούς κολπικής παροχέτευσης.


2. ΑΣΘΜΑ

To άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση των αεροφόρων οδών. Σε ευαίσθητα άτομα, η φλεγμονή προκαλεί υποτροπιάζοντα επεισόδια συρίττουσας αναπνοής, δυσπνοίας, αισθήματος σφιξίματος του θώρακος και βηχός ιδίως κατά τη διάρκεια της νυκτός και/ή τις πρώτες πρωϊνές ώρες. Τα εν λόγω συμπτώματα συνήθως σχετίζονται με ευρεία αλλά ποικίλουσα απόφραξη των αεραγωγών η οποία συνήθως είναι αναστρέψιμη είτε αυτομάτως, είτε μετά από χορήγηση φαρμάκων. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί σχετική αύξηση της αντιδραστικότητας των αεροφόρων οδών σε ποικιλία ερεθισμάτων.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ & ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
Από ετών το άσθμα ταξινομήθηκε σε δύο διαφορετικές αιτιολογικές κατηγορίες: (1) στο εξωγενές άσθμα, το οποίο προσβάλλει νεαρούς ασθενείς, προκαλείται από αλλεργιογόνα, βασίζεται σε μηχανισμό μεσολαβούμενο από την IgE, διαγιγνώσκεται με τη βοήθεια των αλλεργικών δοκιμασιών και συχνά αντιμετωπίζεται με ανοσοθεραπεία, και (2) στο ενδογενές άσθμα, το οποίο προσβάλλει κυρίως άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών, βασίζεται σε ανισορροπία του αυτονόμου νευρικού συστήματος, διαγιγνώσκεται με τη βοήθεια των πνευμονικών λειτουργικών δοκιμασιών και συχνά αντιμετωπίζεται μόνον με βρογχοδιασταλτικά. Σήμερα η χρονία φλεγμονή και η βρογχική υπεραντιδραστικότητα θεωρούνται ως οι βασικές ανωμαλίες του άσθματος.

KΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
Η κλινική εκτίμηση κάθε νέου ασθενή με άσθμα ή πιθανό άσθμα αρχίζει με το ιστορικό, ακολουθεί η κλινική εξέταση και συχνά συνεπικουρείται από επιλεγμένες εργαστηριακές εξετάσεις. Το προσεκτικό και αναλυτικό ιστορικό είναι ζωτικής σημασίας για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση του άσθματος. Οι περισσότεροι κλινικοί ιατροί συμφωνούν ότι τα κύρια συμπτώματα του άσθματος είναι η συρίττουσα αναπνοή, η δύσπνοια, το σφίξιμο του στήθους και ο βήχας. Εδώ χρειάζεται προσοχή για την ορθή αποκωδικοποίηση των λεγομένων του ασθενούς. Πολλές φορές ο ασθματικός ασθενής απαντά αρνητικά στην ερώτηση εάν έχει "δύσπνοια" ή "συρίττουσα αναπνοή" ενώ ταυτόχρονα αναφέρει ότι "η αναπνοή μου δεν βγαίνει όλη έξω" ή "δεν μπορώ να πάρω βαθιά αναπνοή". Αντίθετα οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια συνήθως αναφέρουν "πνίγομαι για αέρα", "δε μου φτάνει ο αέρας του δωματίου". Φαίνεται λοιπόν ότι ο ιατρός πρέπει να είναι σε θέσει να αντιληφθεί το πρόβλημα του ασθενούς (και να κάνει τη διαφορική του διάγνωση από την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, τη συμφορητική καρδιοπάθεια και τον υπεραερισμό) από τον τρόπο που εκείνος το περιγράφει και όχι αποκλειστικά από την ιατρική ορολογία που αντιστοιχεί στα συμπτώματα των διαφόρων παθήσεων. Ο χρόνιος βήχας αποτελεί σημαντικό σύμπτωμα πολλών ασθματικών και μπορεί να είναι το μοναδικό σύμπτωμα ορισμένων παιδιών ή ενηλίκων που πάσχουν από άσθμα. Βήχας ο οποίος εκλύεται κατά τη διάρκεια αναπνευστικών λοιμώξεων, ψυχρό αέρα και άσκηση σε συνδυασμό με νυκτερινό βήχα υποδηλώνει την παρουσία άσθματος. Το άσθμα μπορεί να προκαλέσει και άλλα συμπτώματα όπως θωρακικό άλγος, ιδίως στα παιδιά. Τι σχέση όμως έχουν τα συμπτώματα του άσθματος με τη σοβαρότητα του άσθματος ; Βάσει των σημερινών δεδομένων τα ασθματικά συμπτώματα εμφανίζουν πτωχή συσχέτιση με τον βαθμό της αποφράξεως των αεροφόρων οδών σε σημαντικό ποσοστό των ασθματικών ασθενών γεγονός που καθιστά αναγκαία την αντικειμενική μέτρηση της αποφράξεως των αεραγωγών στα άτομα αυτά. Η αντίληψη περί του άσθματος είναι προφανές ότι δεν διδάσκεται ιδίως όταν η καταγραφή των μεγίστων εκπνευστικών ροών (PEFR) στο σπίτι και τα σχετικά ερωτηματολόγια δεν βελτιώνει την υποκειμενική εκτίμηση της σοβαρότητας του άσθματος. Οι παρατηρήσεις αυτές είναι σημαντικές γιατί η πτωχή αντίληψη του άσθματος μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου εκδηλώσεως θανατηφόρου άσθματος. Οι περισσότεροι κλινικοί ιατροί συμφωνούν ότι σημαντική απόφραξη των αεραγωγών μπορεί να είναι παρούσα παρά την απουσία συρίττουσας αναπνοής κατά τη διάρκεια της εξετάσεως του ασθενούς. Ομως παρά τα αρκετά σημεία και συμπτώματα που χαρακτηρίζουν το άσθμα σε σημαντικό ποσοστό δεν τίθεται η ορθή διάγνωση ή τίθεται με καθυστέρηση ενίοτε αρκετών ετών ή μετά από πολλές επισκέψεις και άσκοπες χορηγήσεις αντιβιοτικών, αντιβηχικών και λοιπών φαρμάκων που ελάχιστη ή και καμιά σχέση δεν έχουν με την φαρμακοθεραπεία του βρογχικού άσθματος. Ιδίως στα παιδιά, οι διαγνώσεις "σπαστική βρογχίτιδα" ή "ασθματοειδής βρογχίτιδα" αφ' ενός μεν δεν αντανακλούν το πρόβλημα αφ' ετέρου εφησυχάζουν τους γονείς και η νόσος εξελίσσεται, δομείται και το συνηθέστερο επιμένει και μετά την εφηβεία παρά τις σχετικές εξαγγελίες των ιατρών ότι θα υποχωρήσει μετά την ηλικία των 9-12 ετών. Οπωσδήποτε, στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες οι παράγοντες που επιβαρύνουν, πυροδοτούν ή συντηρούν την ασθματική συμπτωματολογία ολοένα και αυξάνονται αλλά σημαντικό μερίδιο στην αύξηση της θνητότητας και της θνησιμότητας του άσθματος έχει η κακή ή καθυστερημένη διάγνωση και η κακή ή ατελής θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση του βρογχικού άσθματος στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο. Ο τελευταίος είναι αιματολογικός (πλήρης γενική αίματος, επίπεδα ολικής IgE, ανίχνευση ειδικών IgE έναντι αλλεργιογόνων βάσει του ιστορικού του ασθενούς, επίπεδα ηωσινοφιλικής κατιονικής πρωτεϊνης - ECP), αλλεργιολογικός (δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού σε αεροαλλεργιογόνα και σε ειδικές περιπτώσεις σε τροφικά αντιγόνα) και μέτρηση των αναπνευστικών παραμέτρων των πνευμόνων (σπιρομέτρηση) και της βρογχικής υπεραπαντητικότητας (δοκιμασία μεταχολίνης/ισταμίνης, πρόκληση με συγκεκριμένα αεροαλλεργιογόνα, δοκιμασία ψυχρού ισοκαπνικού αέρος και δοκιμασία καψαϊκίνης) ενώ με τη βοήθεια της προκλητής αποχρέμψεως καθίσταται ορατή η παρουσία ηωσινοφίλων στις βρογχικές εκκρίσεις. Όλα τα ανωτέρω συνεκτιμούμενα μπορούν να θέσουν τη διάγνωση του βρογχικού άσθματος.

ΦΑΡΜΑΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΑΣΘΜΑ
Το κόστος του άσθματος στις διάφορες χώρες ανέρχεται σε 1-2% του συνολικού προϋπολογισμού για την υγεία. Εμφανίζονται όμως διαφορετικά ποσοστά συμμετοχής του αμέσου (υγειονομικό κόστος της θεραπείας) και εμμέσου κόστους στο συνολικό ύψος των δαπανών. Έτσι το άμεσο κόστος φαίνεται υψηλότερο στην Αυστραλία, τον Καναδά, τη Μεγάλη Βρετανία ενώ το έμμεσο κόστος στη Σουηδία και στην Νότια Ουαλία της Αυστραλίας. Στην Ελλάδα, το άμεσο κόστος σύμφωνα με στοιχεία του 1995 είναι 15.6 δισ. δραχμές (εξωνοσοκομειακή περίθαλψη: 5.6 δις [36.3%], νοσοκομειακή περίθαλψη: 4 δις [25.1%] και φαρμακευτική περίθαλψη: 6 δις [38.6%]) και το έμμεσο κόστος 14.2 δις δραχμές (242.273 εργατο-ώρες = 5.2 δις, 560.949 σχολικές ώρες = 9 δις). Η έγκαιρη και επαρκής χρησιμοποίηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων σε συνδυασμό με την ορθή διάγνωση μπορεί να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων και να αποτρέψει τη νοσοκομειακή νοσηλεία με τελικό αποτέλεσμα την μεγάλη εξοικονόμηση πόρων.

AΣΘΜΑ & ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας υποδηλώνει ότι το άσθμα μπορεί να βελτιωθεί, να επιβαρυνθεί ή να παραμείνει αμετάβλητο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης οι ασθματικές έγκυες είναι σε αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν προεκλαμψία ή να γεννήσουν πρόωρα ή λιποβαρή βρέφη. Αν και οι μηχανισμοί προκλήσεως των εν λόγω ανωμαλιών δεν έχουν πλήρως αποσαφηνισθεί ο αποτελεσματικός έλεγχος του άσθματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης φαίνεται να επιδρά θετικά σε όλα τα ανωτέρω. Αν και κανένα φάρμακο δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλές για χορήγηση κατά τη διάρκεια της εκγυμοσύνης οι σχέσεις κινδύνου-ωφελείας υποδηλώνουν ότι οι εισπνεόμενοι β-αγωνιστές, η χρωμολίνη, η θεοφυλλίνη, τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή και τα συστηματικώς χορηγούμενα κορτικοστεροειδή μπορούν να χορηγούνται κατά περίσταση για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του άσθματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η αντιμετώπιση του άσθματος πέραν της φαρμακοθεραπείας στηρίζεται στην εκπαίδευση και ενημέρωση της ασθενούς, στην αποφυγή των πυροδοτικών παραγόντων που προκαλούν τα συμπτώματα, στην κατάλληλη προφυλακτική αγωγή και την επιθετική αντιμετώπιση επί αυξήσεως των συμπτωμάτων. Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι θα πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία του γυναικολόγου, της εγκύου και του αλλεργιολόγου ή πνευμονολόγου. Όλες οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν στο σπίτι του ροόμετρο (PEFR) και η μετρήσεις να γίνονται δύο φορές ημερησίως. Η αναγνώριση και αποφυγή των αιτίων που πυροδοτούν την ασθματική συμπτωματολογία αποτελεί σημαντική παράμετρο της μη φαρμακευτικής αντιμετωπίσεως του άσθματος. Έτσι η έγκυος πρέπει να διακόψει το κάπνισμα και να μην εκτίθεται παθητικά σ' αυτό, να υποβληθεί σε δερματικές δοκιμασίες για να αναγνωρισθούν τα πιθανά αεροαλλεργιογόνα στα οποία έχει ευαισθητοποιηθεί και σε ειδικές in vitro δοκιμασίες προς επιβεβαίωση της παρουσίας ειδικών IgE αντισωμάτων έναντι αλλεργιογόνων. Η εκπαίδευση της εγκύου σε θέματα σχετικά με το άσθμα είναι επίσης σημαντική και μάλιστα όσον αφορά τη φαρμακοθεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπάρχει μια τάση αποφυγής των φαρμάκων προκειμένου να μη προκληθούν ανωμαλίες στο έμβρυο λόγω των λαμβανομένων φαρμάκων. Η έγκυος η οποία πάσχει από άσθμα θα πρέπει να κατανοήσει ότι όταν αυτή δεν αναπνέει άνετα δυσπνοεί και το ίδιο το έμβρυο. Η ανοσοθεραπεία εάν είναι σε φάση συντηρήσεως και είναι καλώς αποδεκτή από την μητέρα μπορεί να συνεχισθεί (ακόμη και με χαμηλότερες δόσεις) και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ενώ δε συνιστάται η έναρξή της επί εγκύου. Όμως, κατά κανόνα, με τη σύμφωνο γνώμη της μητέρας και του γυναικολόγου η ανοσοθεραπεία διακόπτεται.
Ο κίνδυνος από το μη ελεγχόμενο άσθμα είναι κατά πολύ μεγαλύτερος του κινδύνου προκλήσεως ανωμαλιών στο έμβρυο από τα λαμβανόμενα φάρμακα. Έτσι, στο ήπιο άσθμα (συμπτώματα < 3 φορές εβδομαδιαίως, νυκτερινά συμπτώματα < 2 φορές μηνιαίως) με πνευμονική λειτουργία > 80%, χορηγούνται β2-αγωνιστές κατ' επίκληση. Στο μέτριο άσθμα (συμπτώματα > 3 φορές εβδομαδιαίως, διαταραχές στον ύπνο ή τη δραστηριότητα της εγκύου) με πνευμονική λειτουργία κυμαινόμενη από 60% έως 80%, χορηγούνται χρωμολίνη/μπεκλομεθαζόνη δι' εισπνοών και θεοφυλλίνη από το στόμα. Τέλος, σε περιπτώσεις σοβαρού άσθματος (καθημερινά συμπτώματα, περιορισμένη δραστηριότητα, συχνά νυκτερινά συμπτώματα, συχνές οξείες κρίσεις) με πνευμονική λειτουργία < 60%, χορηγούνται τα παραπάνω φάρμακα σε συνδυασμό με κορτικοστεροειδή από το στόμα (σε δόση εφόδου επί συμπτωμάτων, κάθε δεύτερη ημέρα ή καθημερινά αναλόγως των συμπτωμάτων).

3. ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΑ ΥΜΕΝΟΠΤΕΡΑ

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι αλλεργικοί στα τσιμπήματα των εντόμων, θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τη διαφορά μεταξύ της αλλεργικής και της φυσιολογικής αντίδρασης. Αυτό θα μειώσει το φόβο και θα προλάβει άσκοπα ιατρικά έξοδα. Κάθε χρόνο περισσότερα από 500.000 άτομα εισάγονται παγκοσμίως στις μονάδες εκτάκτων περιστατικών των νοσοκομείων λόγω τσιμπημάτων εντόμων. Μια οξεία αλλεργική αντίδραση, γνωστή και ως "αναφυλαξία", απαντάται σε ποσοστό 0,5 με 5% του πληθυσμού των ΗΠΑ λόγω τσιμπημάτων εντόμων. Κάθε χρόνο πεθαίνουν λόγω αναφυλαξίας μετά από τσίμπημα (κυρίως) σφήκας ή μέλισσας τουλάχιστον 40 άτομα.

Ποια είναι η φυσιολογική αντίδραση σε τσίμπημα εντόμου και πως αντιμετωπίζεται;
Η οξύτητα ενός τσιμπήματος εντόμου ποικίλει από άτομο σε άτομο. Τα συμπτώματα μιας φυσιολογικής αντίδρασης είναι πόνος, οίδημα και ερύθημα που περιορίζονται στην περιοχή του τσιμπήματος. Απλά απολυμαίνουμε την περιοχή (το πλύσιμο με σαπούνι και νερό είναι αρκετό) και βάζουμε πάγο για να μειωθεί το οίδημα. Σοβαρότερη τοπική αντίδραση θα προκαλέσει οίδημα που επεκτείνεται και πέρα από την περιοχή του τσιμπήματος. Για παράδειγμα ένα τσίμπημα στον πήχη του χεριού μπορεί να προκαλέσει οίδημα σε όλο το βραχίονα και να διπλασιάσει το μέγεθος του. Μπορεί η εμφάνιση να μας ανησυχεί πολύ, αλλά η αντιμετώπιση είναι η ίδια με αυτή οποιασδήποτε φυσιολογικής αντίδρασης. Επειδή όμως η κατάσταση αυτή μπορεί να παραμένει για δυο ή τρεις ημέρες χορηγούνται μερικές φορές αντιϊσταμινικά και κορτιζόνη για να μειωθεί η σχετική δυσφορία. Τα μυρμήγκια που τσιμπούν (fire ants), και οι διαφόρων ειδών σφήκες μπορούν να επιφέρουν περισσότερα από ένα τσιμπήματα.Το κεντρί της μέλισσας έχει πολλές ακίδες (σαν καμάκι) και μετά το τσίμπημα παραμένει στο δέρμα του θύματος. Το κεντρί απομακρύνεται καλύτερα με ξύσιμο ή με ένα αιχμηρό αντικείμενο και όχι προσπαθώντας να το τραβήξουμε έξω πιάνοντάς το με τα δύο δάκτυλα, κίνηση που μπορεί με την πίεση να στείλει περισσότερο δηλητήριο στο δέρμα (γιατί στην άκρη του κεντριού είναι ο σάκος με το δηλητήριο).

Ποια είναι τα συμπτώματα της αλλεργίας στο τσίμπημα;
Η σοβαρότερη αντίδραση σε τσίμπημα εντόμου είναι η αλλεργική. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται η άμεση κλήση ιατρού.
Τα συμπτώματα αλλεργικής αντίδρασης μπορεί να είναι ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

Εξάνθημα, φαγούρα και οίδημα σε περιοχές μακριά από το σημείο του τσιμπήματος.

Σφίξιμο στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή.

Βράχνιασμα της φωνής ή πρήξιμο της γλώσσας. Η οξεία αλλεργική αντίδραση ή η αναφυλαξία μπορεί να εμφανιστεί εντός λεπτών μετά το τσίμπημα και μπορεί να απειλήσει τη ζωή. Συμπτώματα της οξείας αντίδρασης μπορεί να είναι:

Ζαλάδα ή απότομη πτώση τη πίεσης του αίματος.

Λιποθυμία ή καρδιακή ανακοπή.
Τα άτομα που είχαν ήδη μια αλλεργική αντίδραση σε τσίμπημα εντόμου έχουν 60% πιθανότητα να παρουσιάσουν την ίδια ή και σοβαρότερη αντίδραση σε περίπτωση νέου τσιμπήματος.
Πως αντιμετωπίζονται οι αλλεργικές αντιδράσεις στα τσιμπήματα των εντόμων;Η αντιμετώπιση της αλλεργίας στο τσίμπημα είναι διπλή. Το πρώτο βήμα είναι η άμεση αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της οξείας αντίδρασης και το δεύτερο, η προληπτική θεραπεία της υπάρχουσας αλλεργίας με ανοσοθεραπεία κατά του δηλητηρίου. Οι αλλεργικές αντιδράσεις που είναι απειλητικές για τη ζωή μπορούν να εκδηλωθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και γι΄ αυτό απαιτείται η άμεση συνδρομή του ιατρού. Η έκτακτη αντιμετώπιση συνήθως περιλαμβάνει τη χορήγηση συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως αδρεναλίνη (φάρμακο εκλογής), αντιισταμινικά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κορτιζόνη, ενδοφλέβια υγρά, οξυγόνο και άλλες θεραπείες. Μόλις η κατάσταση των ασθενών σταθεροποιηθεί, μερικές φορές ίσως απαιτηθεί να παραμείνουν για μια νύχτα στο νοσοκομείο υπό στενή παρακολούθηση. Συχνά συνταγογραφείται αυτονέσιμη αδρεναλίνη (κυκλοφορεί και στην Ελλάδα ως FastJekt) για την επείγουσα διάσωση ασθενούς με αλλεργική αντίδραση. Τα άτομα που είχαν παρουσιάσει αλλεργικές αντιδράσεις στο παρελθόν θα πρέπει να θυμούνται να την έχουν μαζί τους συνεχώς. Ακόμη συνίσταται η άμεση παρέμβαση ιατρού μετά από τσίμπημα εντόμου γιατί μια δόση μπορεί να μην είναι αρκετή για να αναστρέψει την αντίδραση.

ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΕ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ΥΜΕΝΟΠΤΕΡΩΝ
Στην οικογένεια των Υμενοπτέρων ανήκουν οι σφήκες και οι μέλισσες. Τα άτομα που είναι αλλεργικά στο δηλητήριο των σφηκών και των μελισσών μπορεί μετά από ένα τσίμπημα, να εκδηλώσουν:
1. Μικρή τοπική αντίδραση (δηλ. αντίδραση στο σημείο νυγμού που χαρακτηρίζεται από ερύθημα, πόνο, ενίοτε κνησμό και μικρό οίδημα)
2. Μεγάλη τοπική αντίδραση (δηλ. αντίδραση που καταλαμβάνει και την πλησιέστερη άρθρωση ή τις πλησιέστερες 2 αρθρώσεις στα παιδιά και χαρακτηρίζεται από ερύθημα, πόνο, κνησμό και εκτεταμένο οίδημα)
3. Γενικευμένη αντίδραση, η οποία διακρίνεται σε:
- Αντίδραση ενός συστήματος (πχ. γενικευμένη κνίδωση (δηλ. πετάλες/καντήλες σε όλο το σώμα)
- Αντίδραση περισσοτέρων του ενός συστημάτων = Αναφυλαξία (πχ. κνίδωση + δύσπνοια)
- Αναφυλαξία και πτώση της αρτηριακής πίεσης = Αναφυλακτικό shock.
Από τις ανωτέρω αντιδράσεις τη μεγαλύτερη σημασία και επικινδυνότητα έχουν οι γενικευμένες αντιδράσεις και ιδιαίτερα η αναφυλαξία και το αναφυλακτικό shock.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
1. Ψυχραιμία !!!
2. Αμέσως μετά το τσίμημα:
Περίδεση με κάθε μέσο (σχοινί, ζωστήρας, κορδόνια παπουτσιών) σε σημείο πάνω από το σημείο του τσιμπήματος και κοντά στο σώμα. (για να επιβραδυνθεί η δράση του δηλητηρίου). Χαλαρώνουμε την περίδεση μόλις το χέρι αρχίζει να μουδιάζει. Μόλις επανέλθει η κυκλοφορία του αίματος, εφαρμόζουμε εκ νέου την περίδεση.
Τοποθέτηση πάγου στο σημείο του τσιμπήματος (επιβραδύνει την απορρόφηση του δηλητηρίου)
Αμεση λήψη:
1 χάπι αντιισταμινικό [πχ. Zιρτέκ ή Clarityne ή Mizollen ή Aerius ή Xozal]
+ 1 χάπι Medrol 16 mg
+ 1 χάπι Zantac
+ 2 εισπνοές Berovent ή Aerolin ή Dracanyl ή Oxez (εάν συνυπάρχει δύσπνοια ή
"γατάκια")
3. Μετάβαση στο πλησιέστερο ιατρικό περιβάλλον (Νοσοκομείο, Κέντρο Υγείας, Ιατρείο Μονάδος) για περαιτέρω παρακολούθηση και αντιμετώπιση.

Εάν παρά τη λήψη των ανωτέρω μέτρων και φαρμάκων η κατάσταση εξελίσσεται ταχύτατα με επιβάρυνση κυρίως του αναπνευστικού συστήματος (βράγχος φωνής, δύσπνοια, συρίττουσα αναπνοή) τότε επιβάλλεται η χρήση της συσκευής αυτομάτου εγχύσεως αδρεναλίνης (FastJekt_). Μετά την ένεση της αδρεναλίνης (η οποία μπορεί να γίνει και πάνω από χοντρό μπλου-τζίν εκδηλώνεται συνήθως έντονη εφίδρωση και έντονο ρίγος. Ακολουθεί βελτίωση των συμπτωμάτων αρχής γενομένης από την αναπνοή.


4. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

Οι αλλεργικές φαρμακευτικές αντιδράσεις αντιπροσωπεύουν μία υποομάδα των ανεπιθύμητων φαρμακευτικών αντιδράσεων και αποτελούν σημαντικά αίτια νοσηρότητας και θνησιμότητας. Η συχνότητα τους θεωρείται ότι είναι υψηλή, αν και η καταγραφή τους δεν είναι πλήρης λόγω ελλιπούς πιστοποίησης και παρακολούθησης στα περισσότερα νοσοκομεία και κλινικές.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
Σύμφωνα με μελέτη του 1998 στις Η.Π.Α., από τους ασθενείς που νοσηλεύθηκαν σε νοσοκομείο, ποσοστό 6,7% εμφάνισαν ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις και εξ αυτών 0,32% ήταν θανατηφόρες. Μόνο το 1994 στις Η.Π.Α. 2.216.000 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν σε νοσοκομείο είχαν σοβαρές ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις και περισσότερες από 100.000 από αυτές ήταν θανατηφόρες. Θεωρείται ότι η συχνότητα των ανεπιθύμητων φαρμακευτικών αντιδράσεων είναι πολύ υψηλή και οι θανατηφόρες ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις είναι μεταξύ 4ης και 6ης θέσης στα αίτια θανάτου. Ποσοστό 6% ως 10% από τις ανεπιθύμητες φαρμακευτικές αντιδράσεις αποδίδονται σε αλλεργικό ή ανοσολογικό μηχανισμό.
Φάρμακα που έχουν ενοχοποιηθεί συχνότερα για τις παραπάνω αλλεργικές αντιδράσεις είναι: η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, η πενικιλίνη, οι κεφαλοσπορίνες, οι σουλφοναμίδες, τα σπασμολυτικά και μυοχαλαρωτικά φάρμακα, οι τετρακυκλίνες, το αίμα και τα παράγωγα του, οι σκιαγραφικές ουσίες, τα αντισυλληπτικά, τα εκχυλίσματα ανοσοθεραπείας κά.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ
Η μεγάλη κατηγορία των ανεπιθύμητων φαρμακευτικών αντιδράσεων περιλαμβάνει αναμενόμενες και μη δυνάμενες να προβλεφθούν αντιδράσεις. Οι πρώτες είναι δοσο-εξαρτώμενες, συνήθως σχετίζονται με γνωστές φαρμακολογικές δράσεις του φαρμάκου και εκδηλώνονται σε κατά τα άλλα φυσιολογικούς ασθενείς. Παραδείγματα αντιδράσεων αυτού του είδους είναι η τοξικότητα, οι παρενέργειες, οι δευτεροπαθείς φαρμακευτικές επιδράσεις και οι φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις. Αντίθετα, οι μη προβλεπόμενες αντιδράσεις είναι ανεξάρτητες της δόσεως του φαρμάκου, συχνά δεν σχετίζονται με τις φαρμακολογικές δράσεις του φαρμάκου και συμβαίνουν σε επιρρεπή άτομα. Μερικά παραδείγματα μη προβλέψιμων αντιδράσεων είναι οι ιδιοσυγκρασιακές αντιδράσεις, οι αλλεργικές και οι ψευδοαλλεργικές αντιδράσεις. Κλινικά οι ψευδοαλλεργικές αντιδράσεις μοιάζουν με τις αλλεργικές αλλά διαφέρουν στο γεγονός ότι δεν ενοχοποιείται ανοσολογικός μηχανισμός

XΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ
-Η αρχική χορήγηση του φαρμάκου δεν προκαλεί πρόβλημα
-Χωρίς προηγούμενη έκθεση, οι αλλεργικές αντιδράσεις εμφανίζονται μετά μερικές μέρες χορήγησης του φαρμάκου
-Οι αλλεργικές αντιδράσεις περιορίζονται σε μικρό αριθμό κλινικών εκδηλώσεων
-Οι αλλεργικές αντιδράσεις συμβαίνουν σε μικρό ποσοστό του πληθυσμού
- Οι αλλεργικές αντιδράσεις συμβαίνουν σε δόση πολύ χαμηλότερη της θεραπευτικής δόσης του φαρμάκου
- Ηωσινοφιλία στο αίμα και στους ιστούς ενισχύει την συμμετοχή αλλεργικής αντίδρασης
- Οι αλλεργικές αντιδράσεις συχνά υποχωρούν μετά τη διακοπή του φαρμάκου

ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ
Οι αλλεργικές φαρμακευτικές αντιδράσεις διακρίνονται σε συστηματικές και ειδικές εκδηλώσεις κάποιου οργάνου. Οι μείζονες συστηματικές αλλεργικές αντιδράσεις περιλαμβάνουν την αναφυλαξία , την αγγειίτιδα , την ορονοσία και τον φαρμακευτικό πυρετό. Οι ειδικές φαρμακευτικές αντιδράσεις μπορούν να αφορούν οποιοδήποτε όργανο του σώματος αλλά πιο συχνά προσβάλλουν το δέρμα π.χ. κνίδωση ή αγγειοοίδημα. Εκτός από αυτές τις αντιδράσεις μπορούν να παρατηρηθούν αιματολογικές, πνευμονικές, ηπατικές, νεφρικές και άλλες μορφές φαρμακευτικών αντιδράσεων ειδικές για κάποιο όργανο.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΦΑΡΜΑΚΟ
Α. ΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η προσέγγιση ασθενούς με ανεπιθύμητη φαρμακευτική αντίδραση περιλαμβάνει πλήρες, λεπτομερές ατομικό ιστορικό και προσεκτική κλινική εξέταση. Αυτό που πρέπει να γίνει εξ αρχής σαφές είναι το κατά πόσο η αντίδραση είναι αλλεργική ή όχι. Όλα τα ληφθέντα φάρμακα καταγράφονται μαζί με τις ημερομηνίες χορήγησης και διακοπής τους. Επίσης καταγράφονται οι δόσεις τους, ειδικά εάν τίθεται υποψία τοξικής δράσης παρά εμπλοκής ανοσολογικού μηχανισμού. Ο ασθενής ερωτάται για κάθε προηγούμενη λήψη φαρμάκων και για το αν υπάρχει υποκείμενη ηπατική ή νεφρική νόσος που μπορεί να προκαλεί διαταραχή στο μεταβολισμό ή την έκκριση του φαρμάκου από τον οργανισμό.
Η κλινική εξέταση δίνει σημαντικές πληροφορίες, ιδιαίτερα αν η φαρμακευτική αντίδραση εξακολουθεί να υπάρχει. Επειδή το δέρμα συχνά συμμετέχει στις φαρμακευτικές αντιδράσεις πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά. Ακόμα και αν η δερματική αντίδραση έχει υποχωρήσει, ο ασθενής μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για τον τύπο του δερματικού εξανθήματος. Τέλος, η πλήρης κλινική εξέταση είναι σημαντική για τον καθορισμό της επέκτασης της αντίδρασης σε άλλα όργανα.

Β. ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Κλινικά, η διάγνωση μίας αντίδρασης που προκαλείται από φάρμακο, είναι συχνά αβέβαιη. Η ευκολότερη προσέγγιση είναι αυτή κατά την οποία ο ιατρός καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αντίδραση είναι φαρμακοεξαρτώμενη. Ο ιατρός πληροφορεί τον ασθενή για την ευαισθησία στο φάρμακο και συμβουλεύει τον ασθενή να μην δεχθεί θεραπεία με το ίδιο φάρμακο ξανά. Αυτή η προσέγγιση είναι ένας από τους ασφαλέστερους τρόπους να προφυλαχθεί ο ασθενής από περαιτέρω φαρμακευτικές αντιδράσεις αλλά συνοδεύεται από ορισμένα προβλήματα. Κατά πρώτον ο ασθενής μπορεί χωρίς λόγο να στερείται σημαντικά φάρμακα, γεγονός που περιορίζει μελλοντικές επιλογές, εφόσον απαιτείται εκ νέου φαρμακευτική θεραπεία. Κατά δεύτερον, ο ασθενής μπορεί λανθασμένα να χαρακτηρισθεί ως πάσχων από πολλαπλές φαρμακευτικές αλλεργίες. Λόγω της αύξησης της αντίστασης στα αντιβιοτικά, η διενέργεια δερματικών δοκιμασιών σε άτομα με πιθανή αλλεργία στην πενικιλίνη αποτελεί σημαντική κλινική επιλογή, σε σχέση με την απευθείας επιλογή αντιβιοτικών άλλης ομάδας. Εξάλλου ασθενείς με ιστορικό αλλεργίας στην πενικιλίνη συχνά βρίσκονται αρνητικοί στις δερματικές δοκιμασίες στην πενικιλίνη και επομένως μπορούν να λάβουν με ασφάλεια το αντιβιοτικό.

Μία άλλη κλινική προσέγγιση βασίζεται στο λεπτομερές ιστορικό και τη φυσική εξέταση λαμβάνοντας υπόψη τις φαρμακολογικές ιδιότητες του φαρμάκου προκειμένου να καθοριστεί κατά πόσον είναι πράγματι η ανεπιθύμητη ενέργεια αποτέλεσμα του φαρμάκου και αν ισχύει αυτό κατά πόσον ήταν αναμενόμενη αντίδραση που είναι συχνή και σχετίζεται με τις φαρμακολογικές ιδιότητες του φαρμάκου ή ήταν μη προβλεπόμενη που είναι σπάνια και τυπικά δεν σχετίζεται με τις φαρμακολογικές ιδιότητες του φαρμάκου. Στην πρώτη κατηγορία μπορεί να χρειάζεται απλώς να ρυθμιστεί η δόση του φαρμάκου ή αν πρόκειται για αλληλεπίδραση με άλλο φάρμακο μπορεί να χορηγηθεί για όσο διάστημα δεν χορηγούνται άλλα φάρμακα που μπορούν να ενισχύουν τη δράση του. Στη δεύτερη περίπτωση πριν χορηγηθεί εκ νέου ένα φάρμακο που προκάλεσε πιθανώς ανοσολογική αντίδραση, είναι καλύτερο να καθορίζεται ο τύπος της αλλεργικής αντίδρασης που προκλήθηκε και το αν ο ασθενής είναι αλλεργικός κατά τον χρόνο της εκτίμησης.

3. ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΣΕ ΦΑΡΜΑΚΑ
Αν και υπάρχουν διαγνωστικές μέθοδοι, είναι ακόμα περιορισμένης πρακτικής αξίας για τον ιατρό που εκτιμά έναν ασθενή με πιθανή φαρμακευτική αλλεργία. Μείζον πρόβλημα που επηρεάζει τη χρήση διαγνωστικών δοκιμασιών για φαρμακευτική αλλεργία είναι το γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις - με εξαίρεση την πενικιλίνη - η ανοσοχημεία του φαρμάκου που διερευνάται είναι ακόμα άγνωστη.
4. ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ
Δερματικές δοκιμασίες για άμεση υπερευαισθησία διατίθενται για την πενικιλίνη αλλά δυστυχώς όχι για άλλα αντιβιοτικά.. Η προγνωστική αξία της δοκιμασίας για IgE αντισώματα έναντι του συγκεκριμένου φαρμάκου είναι πολύ υψηλή. Εντούτοις πρέπει να τονιστεί ότι αυτή η δοκιμασία εκτιμά μόνο την IgE μεσολαβούμενη αλλεργία.
Kατά την εκτίμηση ασθενών για αλλεργία σε αντιβιοτικά πλην της πενικιλίνης, μπορούν να ληφθούν χρήσιμες πληροφορίες από τις δερματικές δοκιμασίες με το ίδιο το φάρμακο. Ομως επειδή δεν χρησιμοποιούνται οι αντιγονικοί καθοριστές που τελικά δρουν στον οργανισμό, το αρνητικό αποτέλεσμα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη. Αντίθετα, ένα θετικό αποτέλεσμα μπορεί να δώσει πολλές χρήσιμες πληροφορίες (υποδεικνύει την παρουσία ειδικών αντισωμάτων ΙgE για το συγκεκριμένο φάρμακο)
5. ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ
Οι υπάρχουσες εργαστηριακές διαγνωστικές δοκιμασίες μπορούν να δώσουν χρήσιμες πληροφορίες αλλά χρησιμοποιούνται σε μικρό βαθμό από τους ιατρούς. Οι δοκιμασίες RAST που χρησιμοποιούνται για να ανιχνεύσουν IgE αντισώματα, δεν είναι πολύ ευαίσθητες στην ανίχνευση των ειδικών για τα φάρμακα IgE αντισωμάτων. Εξάλλου και αυτές έχουν το μειονέκτημα των δερματικών δοκιμασιών, δηλαδή υπάρχει έλλειψη γνώσης των κλινικά ενεργών αντιγονικών καθοριστών που δρουν στον οργανισμό και άρα τα αποτελέσματα τους έχουν μικρή αξιοπιστία και συμμετοχή στην διαπίστωση απουσίας αλλεργίας στα φάρμακα που ενοχοποιούνται. Το θετικό όμως αποτέλεσμα σε συνδυασμό με το ιστορικό δίνει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την ευαισθητοποίηση του ασθενούς στη συγκεκριμένη ομάδα φαρμάκων.
Η μέτρηση των συστατικών του συμπληρώματος και της απελευθέρωσης από διάφορα φλεγμονώδη κύτταρα μεσολαβητών στο αίμα και στον ορό δεν αποτελεί μέθοδο ρουτίνας στην κλινική πρακτική, παρά μόνο χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς σκοπούς. Εξαίρεση αποτελεί η μέτρηση της τρυπτάσης του ορού, ενός ενζύμου του αίματος που βρίσκεται στα σιτευτικά κύτταρα και απελευθερώνεται κατά τη συστηματική ενεργοποίηση των κυττάρων αυτών.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ
1. ΑΠΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ
Η απευαισθητοποίηση είναι η διαδικασία με την οποία ο ασθενής με φαρμακευτική αλλεργία μεταβαίνει από μία κατάσταση υψηλής ευαισθησίας σε μία νέα όπου το φάρμακο είναι ανεκτό. Η διαδικασία εφαρμόζεται με τη σταδιακή χορήγηση αυξανόμενων δόσεων του φαρμάκου στον ασθενή εντός ωρών ή και ημερών. Εφαρμόζεται σε ασθενείς με γνωστή ή πιθανολογούμενη παρουσία IgE αντισωμάτων σε συγκεκριμένο φάρμακο όταν δεν υπάρχει εναλλακτικό φάρμακο για να χορηγηθεί.
Η ταχεία απευαισθητοποίηση (που χρησιμοποιείται για τη μεσολαβούμενη από IgE αντισώματα και διαρκεί μερικές ώρες) είναι επιτυχής όχι μόνο για τους ασθενείς με αλλεργία στην πενικιλίνη αλλά και σε αυτούς με αλλεργικές αντιδράσεις σε ποικιλία άλλων φαρμάκων (π.χ. β-λακταμικά αντιβιοτικά / κεφαλοσπορίνες, σουλφοναμίδες, βανκομυκίνη, πενταμιδίνη, κλινδαμυκίνη, αντιφυματικοί παράγοντες). Η απευαισθητοποίηση αυτή πρέπει να εφαρμόζεται σε νοσοκομειακό χώρο με μονάδα εντατικής θεραπείας με διαθέσιμο εξοπλισμό ανάνηψης και εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό υπό την επίβλεψη αλλεργιολόγου. Η αρχική δόση καθορίζεται από επιδερμικές δερματικές δοκιμασίες με την καθαρή μορφή του φαρμάκου και ακολουθούν οι ενδοδερμικές ανάλογες. Τυπικά οι δόσεις διπλασιάζονται κάθε 15 με 30 λεπτά ενώ ζωτικά σημεία, φυσική εξέταση και αναπνευστικοί δείκτες καταγράφονται με μηχανήματα. Ποσοστό έως και 30% των ασθενών μπορεί να παρουσιάσει μέτριες επιπλοκές, όπως κνησμό ή εξάνθημα και μπορεί να χρειαστούν ρυθμίσεις στη χορηγούμενη δόση ή διαλείμματα μεταξύ των δόσεων και χορήγηση φαρμάκων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Σε ασθενείς με σοβαρές επιπλοκές, όπως βρογχόσπασμο ή υπόταση η διαδικασία της απευαισθητοποίησης πρέπει να διακόπτεται.
2. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΞΕΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ
Κατά την αντιμετώπιση ενός ασθενούς με οξεία αλλεργική φαρμακευτική αντίδραση, πρέπει να ακολουθούνται μερικοί γενικοί κανόνες. Πρώτον, αν είναι δυνατόν, πρέπει να πιστοποιηθεί ο μηχανισμός. Δεύτερον, ο ιατρός πρέπει να προσπαθήσει να πιστοποιήσει το υπεύθυνο φάρμακο και μετά να αποφασίσει αν το φάρμακο πρέπει να διακοπεί ή να συνεχισθεί. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει μικρό περιθώριο επιλογής: το φάρμακο πρέπει να συνεχισθεί επειδή δεν υπάρχει εναλλακτική θεραπεία. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να χορηγηθεί κατασταλτική θεραπεία. Ελοχεύει όμως ο κίνδυνος να εξελιχθεί η αρχική αντιδραση σε μία σοβαρότερη κατάσταση, όπως το σύνδρομο Stevens-Johnson ή η τοξική επιδερμική νεκρόλυση. Για αυτό το λόγο οι ασθενείς που λαμβάνουν κατασταλτική θεραπεία πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά.

 5. ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ

Το 1902 οι Alfred Richet και Paul Portier χορήγησαν σε σκύλους τοξίνη θαλάσσιας ανεμώνης. Με έκπληξή τους διαπίστωσαν ότι όταν μετά από μερικές ημέρες χορήγησαν μια δεύτερη δόση τοξίνης τα σκυλιά πέθαναν σχεδόν αμέσως και με δραματικό τρόπο. Ονόμασαν την αντίδραση αυτή αναφυλαξία για να καταδείξουν το αντίθετο της προφύλαξης. Ίσως ορθότερος να είναι ο όρος "καταφυλαξία" πλην όμως στην διεθνή βιβλιογραφία έχει επικρατήσει ο όρος αυτός.

Ορισμοί
Τι είναι αναφυλαξία ; Είναι μια γενικευμένη αλλεργική αντίδραση με χαρακτηριστικά σημεία και συμπτώματα που οφείλονται στις παθολογικές μεταβολές αρκετών συστημάτων του οργανισμού συνηθέστερα δε του καρδιαγγειακού, του αναπνευστικού, του δέρματος και του γαστρεντερικού. Η αντίδραση είναι ανοσολογική και επέρχεται ύστερα από έκθεση σε κάποιο αλλεργιογόνο (ουσία που προκαλεί αλλεργική αντίδραση) στο οποίο το άτομο έχει ήδη ευαισθητοποιηθεί. Ο όρος αναφυλακτικό shock αφορά τις περιπτώσεις αναφυλαξίας στις οποίες συνυπάρχει πτώση της αρτηριακής πιέσεως με ή χωρίς απώλεια συνειδήσεως. Τέλος, η αναφυλακτοειδής αντίδραση αφορά σημεία και συμπτώματα που εκλύονται απουσία αντιδράσεως αλλεργιογόνου-αντισώματος. Κλασικό παράδειγμα είναι οι αντιδράσεις που ενίοτε προκαλούνται ύστερα από την έγχυση σκιαγραφικών μέσων κατά τη διενέργεια πυελογραφίας.

Επιδημιολογία
Η συχνότητα της αναφυλαξίας γενικά αναφέρεται ότι είναι 0.4 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Oι αναφυλακτικές αντιδράσεις στην πενικιλίνη είναι λιγότερες από το 1% με αναλογία θανάτων 1 στις 7.5 εκατομμύρια ενέσεις. Οι θανατηφόρες αναφυλαξίες ύστερα από νυγμό Υμενοπτέρων (δηλαδή σφηκών και μελισσών) είναι περίπου 40 ετησίως στις ΗΠΑ. Οι αναφυλακτικές αντιδράσεις σε νοσηλευόμενους ασθενείς είναι 0.6 ανά 1.000 ασθενείς και συσχετίζονται συχνότερα με τη χορήγηση αίματος και προϊόντων αίματος παρά με τη χορήγηση φαρμάκων. Τέλος, οι αναφυλακτοειδείς συστηματικές αντιδράσεις στα σκιαγραφικά μέσα είναι περίπου 2%. Η χρήση των συγχρόνων σκιαγραφικών μέσων έχει μειώσει σημαντικά τις εν λόγω αντιδράσεις.

Αιτιολογία
Η αιτιολογία της αναφυλαξίας είναι εν πολλοίς άγνωστη. Εκείνο που είναι γνωστό είναι ότι απαιτείται η παρουσία IgE αντισωμάτων έναντι ενός ή περισσοτέρων περιβαλλοντικών αλλεργιογόνων και η έκθεση στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Οι αντιδράσεις φαίνεται ότι ελέγχονται από γονίδια που εντοπίζονται στο χρωμόσωμα 6. Τι συμβαίνει όμως όταν το αλλεργιογόνο εισέλθει στον οργανισμό ενός ευαισθητοποιημένου ατόμου ; Με λίγα λόγια, γιατί πρόκειται για εξαιρετικά πολύπλοκη διεργασία, το αλλεργιογόνο ενώνεται με δύο μόρια ανοσοσφαιρίνης-Ε τα οποία είναι προσκολλημένα στην επιφάνεια ορισμένων κυττάτων [πχ. σιτευτικών κυττάρων]. Ακολουθεί διάσπαση της κυτταρικής μεμβράνης και απελευθέρωση προσχηματισμένων αλλά και δημιουργία νέων, χημικών ουσιών [μεσολαβητών]. Οι τελευταίες είναι αγγειοδραστικές ουσίες οι οποίες επιδρούν στα όργανα στόχους και προκαλούν την κλινική συμπτωματολογία. Ο πλέον γνωστός μεσολαβητής είναι η ισταμίνη η οποία προκαλεί σύσπαση των λείων μυών των σπλάγχνων, αυξάνει τη διαπερατότητα των μικρών αγγείων και επάγει την έκκριση βλέννης. Στις αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις δεν απαιτείται η παρουσία ανοσοσφαιρίνης Ε και η αποκοκκίωση των σιτευτικών κυττάρων γίνεται με την επίδραση ειδικών ουσιών [αναφυλατοξινών] οι οποίες προέρχονται από το συμπλήρωμα [αμυντικό σύστημα του οργανισμού] και εκλύονται με άμεση επίδραση των φαρμάκων ή άλλων χημικών μορίων. Η αναφυλαξία χαρακτηρίζεται από τις αιφνίδιες και απειλητικές για τη ζωή μεταβολές της λειτουργικότητας των διαφόρων ζωτικών οργάνων. Η αγγειακή καταπληξία, η οξεία απόφραξη των αεραγωγών, η αγγειοδιαστολή, το οίδημα και ο μυϊκός σπασμός του γαστρεντερικού και ουρογεννητικού συστήματος εκδηλώνονται ταυτοχρόνως με άλλοτε άλλη έκταση και σοβαρότητα.


Αναφυλακτικό shock
Τα βασικά χαρακτηριστικά του αναφυλακτικού shock είναι η γενικευμένη αγγειοδιαστολή και η αυξημένη αγγειακή διαπερατότητα των μικρών αγγείων που σε μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια των σταφανιαίων. Αρκετοί από τους μεσολαβητές της αλλεργίας, κυρίως δε η ισταμίνη, επιδρούν στα επιφανειακά αγγεία του δέρματος και προκαλούν το οίδημα, το ερύθημα και τον κνησμό που χαρακτηρίζουν την κνίδωση. Η αυξημένη διαπερατότητα των εν λόγω αγγείων οδηγεί στη συνέχεια σε πλέον εκτεταμένο και εν τω βάθει οίδημα το γνωστό αγγειοοίδημα το οποίο έχει ιδιαίτερη προτίμηση στο πρόσωπο, κυρίως περιστοματικά και περιοφθαλμικά. Το αγγειοοίδημα του λάρυγγος είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αναφυλαξίας και μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή του ασθενούς. Η απόφραξη των αεραγωγών οδηγεί σε υποξία που επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση. Επίσης, συχνά συνυπάρχουν και εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό σύστημα (όπως κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετος, διάρροια) και το ουρογεννητικό σύστημα (όπως συσπάσεις των μυών του κόλπου) ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις εκδηλώνονται και διαταραχές της αιμοστάσεως.

Αλλεργιογόνα
Ποιά είναι όμως τα αλλεργιογόνα τα οποία συχνότερα εμπλέκονται στις αναφυλακτικές αντιδράσεις ; Συνήθως πρόκειται για τροφές, φάρμακα και δηλητήρια Υμενοπτέρων. Στη διαφάνεια αναγράφονται οι τροφές οι οποίες συχνότερα μας δημιουργούν πρόβλημα. Ουσιαστικά δεν υπάρχει τροφή η οποία να μην έχει δώσει μέχρι σήμερα αλλεργικές αντιδράσεις και αυτό είναι που κάνει τη διερεύνηση της τροφικής αλλεργίας εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Ορισμένες από τις ευαισθησίες αυτές παραμένουν δια βίου όπως π.χ. η ευαισθησία στο φιστίκι. Ο κατάλογος των φαρμάκων που προκαλούν αναφυλαξία είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Και εδώ ισχύει ότι για τις τροφές: κάθε φάρμακο μπορεί να προκαλέσει αναφυλακτικές αντιδράσεις. Το δηλητήριο των σφηκών και των μελισσών ενοχοποιείται συχνά για την πρόκληση γενικευμένων συστηματικών αντιδράσεων και αναφυλακτικού shock. Τα τελευταία χρόνια έχουν διερευνηθεί και εντοπισθεί περιπτώσεις συστηματικής αναφυλαξίας οφειλόμενες στο λάστιχο [latex]. Ορισμένες εξ αυτών ήταν και θανατηφόρες όπως στην περίπτωση μιας γυναίκας η οποία κατέληξε κατά τη διάρκεια βαριούχου υποκλυσμού. Πέραν των ανωτέρω υπάρχουν και ορισμένες άλλες κλινικές οντότητες οι οποίες όμως δεν έχουν πλήρως διερευνηθεί. Πρόκειται για την υποτροπιάζουσα ιδιοπαθή αναφυλαξία, την αναφυλαξία μετά από άσκηση και την τροφο-εξαρτωμένη αναφυλαξία μετά από άσκηση. Τέλος, μια σχετικά σπάνια κατάσταση είναι η αναφυλαξία που εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και οφείλεται κατά κύριο λόγο σε μια πρωτεϊνη η οποία υπάρχει στο σπέρμα. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και κατά τη διάρκεια της ειδικής απευαισθητοποιήσεως ή ανοσοθεραπείας [ενέσιμη μορφή] εκδηλώνονται αναφυλακτικές αντιδράσεις οι οποίες σε ελάχιστες ευτυχώς περιπτώσεις είναι θανατηφόρες και αυτό γιατί δεν τηρήθηκαν επακριβώς οι κανόνες χορηγήσεως της θεραπείας.

Συμπτώματα και σημεία
Συνήθως η έναρξη της αναφυλαξίας είναι ταχεία και μέσα σε λίγα λεπτά εγκαθίστανται η πλήρης συμπτωματολογία. Στις θανατηφόρες αντιδράσεις, ο θάνατος επέρχεται συνήθως σε λιγότερο από 1 ώρα από την αρχική έκθεση στο αλλεργιογόνο. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα πρώτα σημεία αρχίζουν να γίνονται αντιληπτά τα πρώτα 30 λεπτά. Η βαρύτητα του περιστατικού εξαρτάται από τον χρόνο έναρξης των συμπτωμάτων. Η αναφυλαξία εκδηλώνεται συνήθως με ορισμένα πρόδρομα συμπτώματα και σημεία. Ετσι αρχικά εκδηλώνεται κνησμός στις παλάμες, τα πέλματα ή τα γεννητικά όργανα ο οποίος στη συνέχεια επεκτείνεται σε όλο το σώμα. Ακολουθεί γενικευμένο ερύθημα [ο ασθενής μπορεί να κοκκινίσει ολόκληρος] και εμφάνιση κνιδωτικών πλακών. Μπορεί να συνεκδηλωθεί αγγειοίδημα βλεφάρων και χειλέων [ή και προσώπου], τάση για λιποθυμία, ζάλη, έμετος ή ναυτία, απώλεια όρασης, λιποθυμία ενώ σε ορισμένες ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να καταλήξει.

Διαφορική διάγνωση
Η αναφυλακτικές και οι αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις είναι ταυτόσημες όσον αφορά την κλινική τους εικόνα. Το αναφυλακτικό shock πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από άλλα αίτια κυκλοφορικής ανεπάρκειας όπως η πρωτογενής καρδιακή ανεπάρκεια, το shock από ενδοτοξίνες και οι αντανακλαστικοί μηχανισμοί. Έτσι συχνά, η αγγειοπνευμονογαστρική καταπληξία ύστερα από ένεση τοπικού αναισθητικού [πχ. κατά τη διάρκεια οδοντιατρικών επεμβάσεων] μπορεί κάλλιστα να μιμηθεί αναφυλακτικό shock. Όμως η παρουσία ωχρότητας χωρίς κυάνωση, η ναυτία και η βραδυκαρδία χωρίς να συνυπάρχει δύσπνοια και κνίδωση ή αγγειοοίδημα συνηγορούν υπέρ της μη αλλεργικής αιτιολογίας. Η αντίδραση Jarisch-Herxheimer επισυμβαίνει αρκετές ώρες μετά τη χορήγηση αντιμικροβιακής θεραπείας για σύφιλη ή ογκοκέρκωση και χαρακτηρίζεται από πυρετό, έντονα ρίγη, μυαλγίες, κεφαλαλγίες και υπόταση και σε αντίθεση με την αναφυλαξία μπορεί να προληφθεί με τη χορήγηση κορτικοστεροειδών. Το κληρονομικό αγγειοοίδημα είναι μια σπάνια κατάσταση χαρακτηριζόμενη από περιοδικά οιδήματα συχνά συνοδευόμενα από οξύ κοιλιακό άλγος και οίδημα λάρυγγος αλλά όχι από κνίδωση ενώ κατά τον αιματολογικό έλεγχο τα επίπεδα του συμπληρώματος C4 είναι χαμηλά όπως και ο αναστολέας του C1 κλάσματος του συμπληρώματος.

Θεραπεία
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της αναφυλαξίας πρέπει να είναι άμεση και πλήρης. Μόλις τεθεί η αρχική διάγνωση χορηγείται ενδομυικά ή υποδορίως υδατικό διάλυμα αδρεναλίνης 1:1000 (όπως ακριβώς είναι στην αμπούλα) σε δόση 0.2-0.3 ml στους ενήλικες και 0.15 ml στα παιδιά. Η δόση αυτή μπορεί να επαναληφθεί μετά 15 έως 30 λεπτά. Εάν η αντίδραση είναι αποτέλεσμα νυγμού Υμενοπτέρου [σφήκας ή μέλισσας] ή ενέσεως φαρμάκου (της ανοσοθεραπείας συμπεριλαμβανομένης) τότε 0.1-0.5 ml αδρεναλίνης μπορεί να ενεθεί τοπικά για να περιορισθεί η απορρόφηση του φαρμάκου ή του δηλητηρίου σε συνδυασμό με την εφαρμογή περιφερικής περιδέσεως και την τοποθέτηση πάγου στο σημείο της ενέσεως. Τη χορήγηση αδρεναλίνης συνοδεύει ο σχηματισμός ενός άσπρου λεκέ στο σημείο της ενέσεως (λόγω της αγγειοσυσπάσεως) και ρίγος με συνοδό εφίδρωση. Ενημερώστε τον ασθενή σχετικά για να μην πανικοβληθεί όταν εμφανισθούν. Παράλληλα με τη χορήγηση της αδρεναλίνης, ο ασθενής είναι ξαπλωμένος με το κάτω άκρα ανυψωμένα. Τοποθετείται ορός προς διατήρηση φλεβικής γραμμής που βοηθάει παράλληλα στην εύκολη χορήγηση φαρμάκων. Εάν η αρτηριακή πίεση πέσει κάτω από τα 60 mm Hg τότε η αδρεναλίνη χορηγείται ενδοφλεβίως. Επίσης μπορούν να χορηγηθούν ενδοφλεβίως και άλλα αγγειοσυσταλτικά φάρμακα ενώ κεφαλαιώδους σημασίας είναι η ταχεία χορήγηση υγρών. Χορηγείται φυσιολογικός ορός, 1 λίτρο ανά 15-30 λεπτά (έως 6 λίτρα ή και περισσότερα, το πρώτο 12ωρο) με παράλληλο έλεγχο της αρτηριακής πιέσεως και των παραγομένων ούρων. Μπορούν επίσης να χορηγηθούν πλάσμα ή άλλα κολλοειδή διαλύματα. Εξ αρχής πρέπει να γίνει εξέταση των αεραγωγών κυρίως για την παρουσία λαρυγγικού οιδήματος.

Πρόληψη
Ο ασθενής επιβίωσε και συνεχίζει τη ζωή του. Προς τούτο σημαντικό ρόλο παίζει η διερεύνηση των αιτίων που προκάλεσαν το αλλεργικό shock και η λήψη μέτρων προς αποφυγή παρομοίων επεισοδίων στο μέλλον. Έτσι, ο ασθενής με αλλεργία στο δηλητήριο των σφηκών και των μελισσών μπορεί να υποβληθεί σε ανοσοθεραπεία η οποία είναι και η θεραπεία εκλογής με ποσοστό επιτυχίας που εγγίζει το 100% ενώ πρέπει να φέρει μαζί του μεταξύ των άλλων και φορητή, σαν στυλό, συσκευή αυτομάτου εγχύσεως προκαθορισμένης δόσης αδρεναλίνης (στην Ελλάδα: FastJekt). Εάν ο ασθενής είναι διαβητικός και αλλεργικός στην ινσουλίνη πρέπει να επιχειρηθεί απευαισθητοποίηση στο συγκεκριμένο φάρμακο. Το ίδιο ισχύει και για την πενικιλίνη όταν δεν μπορεί να χορηγηθεί κάποιο εναλλακτικό φάρμακο. Στις περιπτώσεις αναφυλαξίας ιδιαίτερα χρήσιμα είναι τα ειδικά ενημερωτικά κοσμήματα που σε περίπτωση ανάγκης πληροφορούν το ιατρικό προσωπικό για το αλλεργιογόνο στο οποίο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος ο ασθενής πχ. δηλητήριο Υμενοπτέρων, ώστε να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης.

Πρόγνωση
Η αναφυλαξία είναι δυνητικά θανατηφόρος. Ευτυχώς τα περισσότερα άτομα επιβιώνουν χωρίς υπολειμματικές βλάβες χωρίς βέβαια να αποκλείονται οι περιπτώσεις μόνιμης εγκεφαλικής βλάβης, εμφράγματος του μυοκαρδίου, αποβολής και νεφρικής ανεπάρκειας. Μετά την αντίδραση από πενικιλίνη, η κνίδωση ή ο δερμογραφισμός μπορεί να επιμείνουν επί μήνες ή έτη. Τι γίνεται όταν ο ασθενής έλθει εκ νέου σε επαφή με το αλλεργιογόνο ; Εάν έχει περάσει σημαντικό χρονικό διάστημα από το αναφυλακτικό επεισόδιο μπορεί η νέα επαφή να δώσει ελάχιστα ή και καθόλου συμπτώματα σε σημαντικό ποσοστό ασθενών. Αυτό ισχύει για τα δηλητήρια των σφηκών και των μελισσών και για τις τροφές και σε κάποιο βαθμό για τα σκιαγραφικά μέσα.


6. ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
Η πραγματική συχνότητα της τροφικής αλλεργίας δεν είναι γνωστή ενώ οι εκτιμήσεις για την συχνότητα των αντιδράσεων υπερευαισθησίας στο αγελαδινό γάλα κυμαίνονται από 0.3% έως 7.5% και κατ' άλλους έως 27%.Η συχνότητα είναι μεγαλύτερη στα βρέφη παρά στους ενήλικες και είναι ιδιαίτερα υψηλή στα ατοπικά παιδιά στα οποία εγγίζει το 25% όταν συνυπάρχει βρεφικό έκζεμα και άσθμα. Όπως επισημαίνει και ο Heiner, εάν συμπεριληφθούν όλες οι επί μέρους αντιδράσεις κατά την βρεφική ηλικία όπως εξανθήματα, χαλαρά κόπρανα, κολικοί και ήπια ρινίτιδα που δεν οφείλονται σε άλλους μηχανισμούς, η συχνότητα μπορεί να φθάσει το 10% των βρεφών που τρέφονται με αγελαδινό γάλα. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των εν λόγω αντιδράσεων δεν έχει αποδειχθεί ότι έχει αλλεργική βάση, η σχετική υπόθεση γίνεται αποδεκτή με ευκολία από τους γονείς του παιδιού και τους γιατρούς γιατί αφ' ενός δεν υπάρχει κάποιος άλλος λόγος και αφ' ετέρου τα συμπτώματα υποχωρούν μετά την απομάκρυνση του γάλακτος από το διαιτολόγιο του παιδιού. Σύμφωνα με μελέτες της Asthma and Allergy Foundation, 35-40 εκατομμύρια Αμερικανών υποφέρουν από κάποια μορφή αλλεργίας. Εκτιμάται ότι 5% έως 10% εξ αυτών πάσχουν από τροφική αλλεργία. Από την άλλη πλευρά το American College of Allergists δηλώνει ότι το 25% των Αμερικανών πάσχει από πραγματικές αλλεργίες, το ήμισυ των οποίων είναι τροφικής αιτιολογίας. Το United States Department of Agriculture στην έκδοσή του Federal Register, αναφέρει ότι το 15% του πληθυσμού μπορεί να είναι ευαίσθητο σε ορισμένα συστατικά των τροφών. Από όλα τα ανωτέρω είναι φανερό ότι οι τροφικές αλλεργίες κατέχουν σημαντική θέση στο ευρύ φάσμα των αλλεργικών εκδηλώσεων.

ΟΡΙΣΜΟΙ
Επειδή στην καθ' ημέρα πράξη τόσο οι γιατροί όσο και οι ασθενείς συχνά ερμηνεύουν διαφορετικά και ενίοτε λανθασμένα τον όρο "αλλεργία" κρίθηκε σκόπιμη η παράθεση της ερμηνείας των διαφόρων όρων που αφορούν τις ανεπιθύμητες αντιδράσεις στα τρόφιμα, όπως καθορίσθηκαν από την Adverse Reactions to Foods Committee of the American Academy of Allergy & Immu nology και το National Institute of Allergy and Infectious Diseases τον Ιούλιο του 1984:

Aνεπιθύμητη αντίδραση (ευαισθησία) σε κάποιο τρόφιμο
Γενικός όρος που αφορά κάθε κλινική ανώμαλη αντίδραση μετά την κατανάλωση κάποιου τροφίμου ή πρόσθετου τροφών.

Τροφική υπερευαισθησία
Ανοσολογική αντίδραση μετά την κατανάλωση τροφίμου ή προσθέτου. Η αντίδραση εμφανίζεται σε ορισμένους μόνο ασθενείς, μπορεί να εκλυθεί μετά την κατανάλωση μικρής ποσότητας της εν λόγω ουσίας και είναι ανεξάρτητη από την οποιαδήποτε ψυχολογική επίδραση του τροφίμου ή των πρόσθετων που περιέχει.

Τροφική αναφυλαξία
Η κλασσική αντίδραση υπερευαισθησίας σε τρόφιμα ή πρόσθετα που λαμβάνει χώρα με την μεσολάβηση της ανοσοσφαιρίνης Ε και των χημικών μεσολαβητών που απελευθερώνονται.

Τροφική δυσανεξία
Γενικός όρος που περιγράφει την διαταραχή της φυσιολογίας του οργανισμού μετά την κατανάλωση κάποιας τροφής ή προσθέτου. Η εν λόγω αντίδραση δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι ανοσολογική και μπορεί να οφείλεται σε ιδιοσυγκρασιακές, μεταβολικές, φαρμακολογικές ή τοξικές επιδράσεις των τροφών ή των προσθέτων.

Τοξικότητα τροφών (δηλητηρίαση)
Όρος που χρησιμοποιείται για να αποδοθεί η ανεπιθύμητη αντίδραση που προκαλείται από την άμεση δράση του τροφίμου ή του πρόσθετου στον ξενιστή χωρίς την συμμετοχή ανοσολογικού μηχανισμού. Ο τύπος αυτός αντιδράσεως μπορεί να περιλαμβάνει και μη ανοσολογική απελευθέρωση μεσολαβητών. Οι τοξίνες είτε περιέχονται στο τρόφιμο, είτε απελευθερώνονται από μικροοργανισμούς ή παράσιτα που επιμολύνουν τα διάφορα προϊόντα.

Τροφική ιδιοσυγκρασία
Μια ποσοτική ανώμαλη αντίδραση σε κάποια τροφή ή πρόσθετο χωρίς την μεσολάβηση ανοσολογικού μηχανισμού.

Αναφυλακτοειδής αντίδραση σε τρόφιμα
Αντίδραση που προσομοιάζει με αναφυλακτική, και που οφείλεται στην μη ανοσολογική απελευθέρωση χημικών μεσολαβητών. Η αντίδραση αυτή συχνά μιμείται την συμπτωματολογία της τροφικής υπερευαισθησίας (αλλεργίας).

Φαρμακολογική τροφική αντίδραση
Ανεπιθύμητη αντίδραση σε κάποιο τρόφιμο ή πρόσθετο σαν αποτέλεσμα της φυσικής ύπαρξης ή της μετέπειτα προσθήκης κάποιας χημικής ουσίας που προκαλεί φαρμακολογικού τύπου επιδράσεις στον ξενιστή.

Μεταβολική τροφική αντίδραση

Ανεπιθύμητη αντίδραση σε κάποιο τρόφιμο ή πρόσθετο σαν αποτέλεσμα της επίδρασης της ουσίας στον μεταβολισμό του ξενιστή.
Aνεπιθύμητες αντιδράσεις σε τρόφιμα μη οφειλόμενες σε ανοσολογικούς μηχανισμούς
Αναφυλακτοειδείς Αντιδράσεις
Παρά το γεγονός ότι ορισμένες συστηματικές αντιδράσεις μιμούνται την αναφυλαξία, οι εργαστηριακές εξετάσεις και δοκιμασίες αδυνατούν να αποδείξουν την συμμετοχή ανοσολογικού μηχανισμού. Οι αντιδράσεις αυτές χαρακτηρίζονται ως "αναφυλακτοειδείς" και μπορεί να οφείλονται σε δευτερογενή απελευθέρωση των χημικών μεσολαβητών. Η κατανάλωση ψαριών (τόνος, σκουμπρί) ή τυριών με μεγάλη περιεκτικότητα σε ισταμίνη, η μόλυνση των ψαριών με Proteus morganii ή Klebsiella pneumoniae που επιδρούν στην ιστιδίνη εκλύοντας ισταμίνη, ή η φύλαξη ψαριών εκτός ψυγείου, μπορεί να προκαλέσει άμεσες αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις μετά το γεύμα που διαρκούν έως και 24 ώρες. Τέλος, οι διάφορες ανεπιθύμητες αντιδράσεις σε τρόφιμα μπορεί να οφείλονται σε δηλητηρίαση από φυσικούς τοξικούς παράγοντες, σε δηλητηρίαση από τροφές που είχαν επιμολυνθεί από μικροοργανισμούς ή παράσιτα, στους φυσικούς φαρμακολογικούς παράγοντες που περιέχονται στα τρόφιμα και στις μεταβολικές αντιδράσεις που μπορεί να επιφέρει η κατανάλωση των διαφόρων τροφίμων.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η εκτίμηση του ασθενή με πιθανή τροφική αλλεργία βασίζεται σε 3 κύρια ερωτήματα:
1. Η κλινική εικόνα, μήπως οδηγεί σε κάποια άλλη παθολογική οντότητα ;
2. Θα μπορούσε η πάθηση να είναι αλλεργικής αιτιολογίας ; και
3. Τα συμπτώματα προκαλούνται μετά από έκθεση σε συγκεκριμένες τροφές;
Οι απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα δίνονται με την βοήθεια συγκεκριμένου σχεδίου το οποίο περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
1. Λεπτομερές ιστορικό
2. Κλινική εξέταση,
3. Αρχικός εργαστηριακός έλεγχος,
4. Έλεγχος για τροφική αλλεργία,
5. Επιβεβαίωση τροφικής υπερευαισθησίας.

Ιστορικό
Το ιστορικό είναι λεπτομερές με ιδιαίτερη έμφαση στις αντιδράσεις εκείνες που υποτίθεται ότι προκαλούνται μετά την κατανάλωση διαφόρων τροφών. Η σύγχρονη παρουσία και άλλων ατοπικών παθήσεων όπως εκζέματος, άσθματος, ρινίτιδας ή ατοπικής δερματίτιδας, αλλά και η ύπαρξη σχετικού θετικού οικογενειακού ιστορικού αυξάνει την πιθανότητα οι εκδηλώσεις να οφείλονται κατά κύριο λόγο σε αλλεργικούς παρά σε άλλους μηχανισμούς. Ερωτήματα όπως το είδος και η συχνότητα των αντιδράσεων, ο χρόνος εμφάνισής τους σε σχέση με την κατανάλωση της τροφής, ο τρόπος παρασκευής του φαγητού, η ποσότητα του φαγητού που συνήθως καταναλώνεται, οι συνδυασμοί των τροφών, η κατάσταση των τροφίμων, η ταυτόχρονη λήψη φαρμάκων - όπως αντιισταμινικών, το ιστορικό βρεφικής διατροφής ή εκείνο της μητέρας κατά την γαλουχία, δίνουν τις απαραίτητες πληροφορίες προκειμένου να κατευθυνθεί ο γιατρός προς την ορθή διάγνωση και να επικεντρώσει το ενδιαφέρον του στα περισσότερο πιθανά τροφικά αντιγόνα ή σε άλλες ουσίες. Τα αντιγόνα των τροφών είναι γλυκοπρωτείνες, ανθεκτικές στα ένζυμα και την θερμότητα και μπορούν περιστασιακά να τροποποιηθούν κατά την διαδικασία παρασκευής των τροφών. Τα αυγά, το γάλα, οι ξηροί καρποί, τα φιστίκια, τα ψάρια, τα οστρακοειδή και τα θαλασσινά είναι τα τρόφιμα εκείνα που συχνότερα εμπλέκονται σε εκδηλώσεις τροφικής αλλεργίας. Ενίοτε οι τροφές επιμολύνονται από μεγάλο αριθμό άλλων ουσιών που προκαλούν αντιδράσεις που συχνά συγχέονται με εκείνες της τροφικής αλλεργίας. Έτσι το γάλα μπορεί να μολυνθεί, παρά τους ισχύοντες κανονισμούς, από φάρμακα όπως η μπακιτρακίνη, η πενικιλλίνη ή οι τετρακυκλίνες που χορηγούνται στα παραγωγικά ζώα για την αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων. Η κίτρινη χρωστική, ταρτραζίνη (Ε 102) μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις υπερευασθησίας χωρίς την μεσολάβηση της ανοσοσφαιρίνης Ε, σε άτομα που είναι ευαίσθητα στην ασπιρίνη. Το γλουταμινικό μονονάτριο, σε επαρκείς ποσότητες μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο "Σύνδρομο των Κινέζικων Εστιατορίων" που χαρακτηρίζεται από γενικευμένο αίσθημα καύσου, ερυθρότητα στο πρόσωπο και τον κορμό και σφύζουσα κεφαλαλγία, περίπου 20 λεπτά μετά το γεύμα. Μεταθειώδη άλατα χρησιμοποιούνται σε ευρεία έκταση για την συντήρηση των αποξηραμένων φρούτων, των κατεψυγμένων θαλασσινών, ψαριών και κρεάτων και των νωπών λαχανικών ενώ απαντώνται στο κρασί, την μπύρα και τα Μεξικάνικα φαγητά και μπορούν να προκαλέσουν ακόμη και ασθματικές κρίσεις σε ευαίσθητα άτομα. Τα βακτηρίδια και οι τοξίνες τους, προκαλούν συμπτώματα από την γαστρεντερική οδό αλλά και συστηματικές εκδηλώσεις ενώ συχνά πραγματικά τροφικές αλλεργίες συγχέονται με τροφικές δηλητηριάσεις. Για παράδειγμα, η κατανάλωση ψαριών που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισταμίνης προκαλούν κλινικές εικόνες που προσομοιάζουν με εκείνες τις τροφικής αλλεργίας. Οι ενδογενείς ιδιότητες ορισμένων τροφίμων δημιουργούν προβλήματα παρόμοια με εκείνα της τροφικής αλλεργίας. Η σόγια, τα ξηρά δαμάσκηνα και τα κρεμμύδια προκαλούν γαστρεντερικά συμπτώματα δρώντας, είτε ερεθιστικά, είτε φαρμακευτικά. Οι μπανάνες, οι ντομάτες, τα αβοκάντο, τα διάφορα τυριά, ο ανανάς και τα κρασιά περιέχουν σε άλλοτε άλλη ποσότητα αγγειοδραστικές αμίνες όπως αδρεναλίνη, νορεπινεφρίνη, τυραμίνη, ντοπαμίνη, ισταμίνη και σεροτονίνη. Τέλος, δεν θα πρέπει ποτέ να ξεχνάμε την φυσική εξέταση του ασθενούς, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συγκεκριμένα συμπτώματα ή σημεία προκειμένου να διευκρινίσουμε την φύση των εκδηλώσεων και την πιθανή συσχέτισή τους με μη αλλεργικές παθήσεις.

Εργαστηριακός έλεγχος
Στην διάθεση του θεράποντος γιατρού υπάρχουν in vivo και in vitro ειδικές και μη ειδικές διαγνωστικές δοκιμασίες με την βοήθεια των οποίων τεκμηριώνεται ή αποκλείεται η αρχική κλινική διάγνωση. Στον μη ειδικό εργαστηριακό έλεγχο περιλαμβάνονται: γενική αίματος με ταχύτητα καθιζήσεως και λευκοκυτταρικό τύπο προκειμένου να πιστοποιηθεί η αυξημένη παρουσία ηωσινοφίλων στο περιφερικό αίμα, εξέταση του pH και του περιεχομένου των κοπράνων και η παρουσία αίματος, βλέννης ή παρασίτων σε αυτά, εξέταση ούρων, ακτινολογικός και ανοσολογικός έλεγχος. Στις ειδικές εξετάσεις περιλαμβάνονται δοκιμασίες που έχουν σαν σκοπό την ανίχνευση IgE αντισωμάτων κατά των διαφόρων τροφικών αντιγόνων με την χρησιμοποίηση υδατοδιαλυτών εκχυλισμάτων, τα οποία όμως είναι ελάχιστα τυποποιημένα. Αναλυτικότερα: Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού με εκχυλίσματα τροφίμων βοηθούν στην τεκμηρίωση της ύπαρξης IgE αντισωμάτων ενώ οι αντίστοιχες ενδοδερμικές καλό είναι να αποφεύγονται επειδή ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο πρόκλησης συστηματικών αντιδράσεων αλλά και τοπικών μη ειδικών ερεθιστικών αντιδράσεων. Όμως οι τελευταίες, είναι μάλλον επιβεβλημένες σε περιπτώσεις που παρά το γεγονός ότι συγκεκριμένες δερματικές δοκιμασίες είναι αρνητικές υπάρχει από το ιστορικό του ασθενή, η υποψία ότι ενέχονται στην πρόκληση των συμπτωμάτων. Ορισμένα άτομα εμφανίζουν θετικές τις δερματικές δοκιμασίες χωρίς να εμφανίζουν κλινική συμπτωματολογία τροφικής αλλεργίας, ενώ οι αλλεργικές αντιδράσεις σε τρόφιμα είναι ασυνήθεις σε άτομα με αρνητικές δερματικές δοκιμασίες.
Δίαιτες αποφυγής
Οι δίαιτες αποφυγής στηρίζονται στην αρχή, ότι η απομάκρυνση του τροφίμου που προκαλεί τα συμπτώματα από το διαιτολόγιο του ασθενούς, θα έχει σαν αποτέλεσμα την πλήρη αποδρομή της κλινικής συμπτωματολογίας. Η πιθανότητα να τεθεί διάγνωση με την βοήθεια μιας δίαιτας αποφυγής είναι μεγαλύτερη όταν ο αριθμός των τροφίμων που ενοχοποιούνται είναι μικρός. Οι δίαιτες αυτές δεν είναι απαραίτητες για την διάγνωση της συστηματικής αναφυλαξίας από τρόφιμα όταν το αίτιο γίνεται εύκολα αντιληπτό ενώ στην αντίθετη περίπτωση ο ασθενής δεν θα πρέπει να καταναλώνει τα τρόφιμα εκείνα για τα οποία υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι ευθύνονται για την εμφάνιση της αναφυλαξίας. Η επανεισαγωγή των τροφίμων στο διαιτολόγιο του ασθενούς γίνεται μόνο στις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες τα προκαλούμενα συμπτώματα δεν είναι απειλητικά για την ζωή του ασθενούς.

ΠΡΟΛΗΨH
Επειδή είναι γνωστό ότι τα τροφικά αντιγόνα διέρχονται τον πλακούντα και εκκρίνονται στο μητρικό γάλα, η αποφυγή ορισμένων εντόνως αλλεργιογόνων τροφών κατά την διάρκεια της κυήσεως και της γαλουχίας σε οικογένεις όπου ο ένας ή και οι δύο γονείς πάσχουν από ατοπικές παθήσεις, θα μπορούσε να έχει ευνοϊκά αποτελέσματα για το έμβρυο ή το νεογνό. Προκειμένου να είναι επιτυχής η πρόληψη της νόσου είναι απαραίτητη η αναγνώριση των νεογνών υψηλού κινδύνου. Η συνολική συχνότητα της αλλεργίας στα νεαρά παιδιά είναι 20%. Εάν κανένας εκ των γονέων δεν είναι αλλεργικός η συχνότητα είναι 13% και εγγίζει το 29% όταν ένας εκ των γονέων πάσχει από ατοπική πάθηση και το 47-70% εάν αμφότεροι οι γονείς είναι αλλεργικοί. Το 70% των βρεφών που εμφανίζουν δυσανεξία στο αγελαδινό γάλα έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό ατοπίας. Η μέτρηση της IgE στον ορό των νεογνών ή των βρεφών θα μπορούσε να αποτελέσει τον κανόνα για την αναγνώριση του παιδιού που κινδυνεύει να εμφανίσει κάποια αλλεργική πάθηση. Στα μη ατοπικά βρέφη τα επίπεδα της ΙgE είναι συνήθως μικρότερα των 0.5 ΙU/ml ενώ τα βρέφη με υψηλότερες τιμές έχουν την τάση εμφανίσεως ατοπικών νοσημάτων. Σε μεγαλύτερες ηλικίες έχουν προταθεί διάφορες τιμές IgE που σχετίζονται θετικά με την εγκατάσταση αλλεργικών καταστάσεων. Η προσπάθεια για την αναγνώριση των νεογνών υψηλού κινδύνου μέσω των ανοσοσφαιρινών A και Μ δεν έχει τεκμηριωθεί επαρκών και παραμένει αντιφατική. Το 1966 ο Glaser ανακοινώνει ότι η αύξηση των αλλεργικών παθήσεων των νεογνών μετά το 1940 οφείλεται στην αντικατάσταση του μητρικού θηλασμού με το αγελαδινό γάλα. Έκτοτε πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η πρόληψη της αλλεργίας είναι εφικτή μέσω της αποφυγής ή της καθυστερημένης εισαγωγής (μετά το πρώτο 6μηνο) των διαφόρων αλλεργιογόνων τροφικής προελεύσεως (π.χ. γάλακτος, αυγών, κοτόπουλου, μοσχαρίσιου κρέατος, σιταριού και λοιπών δημητριακών, ψαριών και εσπεριδοειδών), της εφαρμογής του μητρικού θηλασμού ή της χορηγήσεως υποαλλεργικών υποκαταστάτων γάλακτος και της ελαχιστοποιήσεως της έκθεσης στα αεροαλλεργιογόνα (οικιακή σκόνη, ακάρεα οικιακής σκόνης, μύκητες, επιθήλια και τρίχες οικιακών ζώων) του περιβάλλοντος. Παρά την λογική που κρύβουν τα εν λόγω μέτρα, η αποτελεσματικότητά τους δεν έχει πλήρως τεκμηριωθεί και δεν έχουν γίνει πλήρως αποδεκτά.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η αποφυγή των συγκεκριμένων τροφικών αλλεργιογόνων είναι ασφαλής, αποτελεσματική, εύκολη και αποτελεί την θεραπεία εκλογής σε περιπτώσεις τροφικής αλλεργίας. Η ηλικία του ασθενούς, η βαρύτητα της τροφικής του αλλεργίας, ο αριθμός των τροφικών αλλεργιογόνων, η ευαισθησία των οργάνων στόχων και η βαρύτητα της συνυπάρχουσας αναπνευστικής αλλεργίας, η φυσική πορεία της τροφικής αλλεργίας και η μερική ανοχή μικρών ποσοτήτων ορισμένων τροφών, είναι στοιχεία που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ' όψη. Η υπερευαισθησία σε κάποιο τρόφιμο είναι δυνατόν να ελαττωθεί με την πάροδο του χρόνου ιδίως στα βρέφη και τα νεαρά παιδιά. Έτσι τα περισσότερα παιδιά υπερνικούν την ευαισθησία τους στο αγελαδινό γάλα στην ηλικία των 2 ετών ενώ ένα μικρό ποσοστό εξ αυτών την διατηρεί για αρκετά χρόνια. Κατά την διάρκεια της βρεφικής ηλικίας η καλύτερη αποφυγή των αλλεργιογόνων τροφικής προελεύσεως επιτυγχάνεται με τον μητρικό θηλασμό παρά το γεγονός ότι τα τροφικά αντιγόνα ανιχνεύονται στο γάλα της μητέρας. Όταν για διάφορους λόγους ο θηλασμός είναι αδύνατος και η ευαισθησία στο αγελαδινό γάλα είναι τεκμηριωμένη, συνιστάται η χορήγηση ειδικών παρασκευασμάτων ελευθέρων γάλακτος. Σε περιπτώσεις που η εφαρμογή ειδικού διαιτολογίου είναι επιβεβλημένη, το θρεπτικό περιεχόμενο κάθε δίαιτας θα πρέπει να τηρεί ορισμένες αναλογίες όσον αφορά τις περιεχόμενες πρωτεϊνες, τις βιταμίνες και τα μεταλλικά άλατα προς αποφυγή καταστάσεων δυσαπορροφήσεως και κακής θρέψεως. Επειδή η αποφυγή των τροφικών αλλεργιογόνων αποτελεί την "θεραπεία" εκλογής και οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις που απειλούν την ζωή των ασθενών είναι σχετικά περιορισμένες, τα διαθέσιμα φάρμακα για την αντιμετώπιση της τροφικής αλλεργίας είναι επικουρικά και χορηγούνται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως επί εμμονής των συμπτωμάτων παρά τις ελεγχόμενες δίαιτες ή όταν η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών εκτός οικίας είναι αναπόφευκτη. Η χορήγηση των παραδοσιακών Η1-αντιϊσταμινικών περιορίζεται στην αντιμετώπιση των ανεπιθυμήτων τροφικών αντιδράσεων (ρινοεπιπεφυκίτιδα, κνίδωση/αγγειοοίδημα) που οφείλονται στην έκλυση ισταμίνης. Ο συνδυασμός των Η1- και των Η2-αντιϊσταμινικών έχει δώσει ελπιδοφόρα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της χρόνιας κνίδωσης ανεξάρτητα εάν η τελευταία οφείλεται ή όχι στην κατανάλωση διαφόρων τροφών ενώ ορισμένα κυτταροπροστατευτικά φάρμακα (πιρενζεπίνη, ροζαπροστόλη) αποδείχθηκαν ιδιαίτερα προστατευτικά και σε περιπτώσεις τροφικής αλλεργίας και δυσανεξίας. Η αποτελεσματικότητα της χρωμολίνης (disodium cromoglycate) στην αντιμετώπισε των αναπνευστικών αλλεργιών οδήγησε στην χρησιμοποίησή του σε περιπτώσεις τροφικής αλλεργίας. Η χορήγηση κορτικοστεροειδών επιφέρει δραματική βελτίωση της αλλεργικής γαστρεντεροπάθειας που προκαλείται από την κατανάλωση γάλακτος, σε προσωρινή πάντοτε βάση, ενώ πολύ καλά αποτελέσματα έχουν χορηγούμενα σε περιστατικά ηωσινοφιλικής γαστρεντερίτιδας με συνοδό τροφική αλλεργία. Με γνώμονα την ικανότητα των προσταγλανδινών Ε2 και F2α να προκαλούν γαστρεντερικά συμπτώματα παρόμοια με εκείνα που παρατηρούνται στις ανεπιθύμητες αντιδράσεις τροφικής αιτιολογίας, η χορήγηση αναστολέων της συνθετάσης των προσταγλανδινών όπως ακετοσαλυκιλικού οξέος, ινδομεθακίνης ή ιμπουπροφένης είναι δυνατόν να αναστείλει την εκδήλωση αντιδράσεων δυσανεξίας σε συγκεκριμένα τρόφιμα όταν χορηγούνται 30 λεπτά έως 1 ώρα πριν την κατανάλωση της τροφής. Παρά το γεγονός ότι σε μικρό αριθμό εργασιών, η ανοσοθεραπεία με υποδόριες ενέσεις εκχυλισμάτων τροφίμων απέβη αποτελεσματική, επί του παρόντος και λόγω της ελλείψεως επαρκώς τεκμηριωμένων μελετών, η μέθοδος δεν συνιστάται για περιπτώσεις τροφικής αλλεργίας ή δυσανεξίας. Η από του στόματος απευαισθητοποίηση δεν έχει επιδείξει ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα και κατά συνέπεια επίσης δεν συνιστάται για την θεραπευτική αντιμετώπιση της τροφικής αλλεργίας.


7. KNIΔΩΣH

Η κνίδωση (από την ελληνική λέξη "κνίδα" = τσουκνίδα), κοινώς γνωστή και σαν "ουρτικάρια" [urticaria], συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά. Ξεκινά με φαγούρα στο δέρμα στο οποίο κατόπιν εμφανίζονται εξανθήματα ["πετάλες"] που μοιάζουν με κόκκινες ραβδώσεις. Ο κνησμός μπορεί να είναι οξύς σε σημείο οι ασθενείς να μην μπορούν να εργαστούν ή να κοιμηθούν. Είναι μια πολύ οδυνηρή διαταραχή που επηρεάζει κατ' εκτίμηση το 20% του πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Τι είναι η κνίδωση;

Οι περισσότερες περιπτώσεις κνίδωσης είναι οξείες και διαρκούν από λίγες ώρες έως και εβδομάδες. Μερικά περιστατικά είναι χρόνια και διαρκούν περισσότερο από 6 εβδομάδες. Οι κόκκινες πλάκες ["πετάλες"] μπορεί να εμφανιστούν σε ένα σημείο, να εξαφανιστούν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, να εμφανιστούν κατόπιν σε άλλο σημείο και μετά σε άλλο. Το ξύσιμο τις χειροτερεύει. Κάθε εξάνθημα δεν διαρκεί περισσότερο από 24 ώρες.

Τι προκαλεί την κνίδωση ;

Έχει ανακαλυφθεί ότι κνίδωση μπορεί να προκαλέσουν ορισμένες τροφές και πρόσθετα, μολύνσεις, φάρμακα (συμπεριλαμβανομένης και της ασπιρίνης), κρυολογήματα, έκθεση στον ήλιο, τσιμπήματα εντόμων, το αλκοόλ, η άσκηση, ενδοκρινικές διαταραχές και συναισθηματικό στρες.
Σε μερικά άτομα η πίεση από ζώνες ή ρούχα προκαλεί εξάνθημα. Η κνίδωση μπορεί να είναι αντίδραση σε κάποια λοίμωξη, συμπεριλαμβανόμενου και του κοινού κρυολογήματος, της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας και της λοιμώδους μονοπυρήνωσης. Στα άτομα που πάσχουν τα ερεθίσματα αυτά προκαλούν την έκλυση χημικών μεσολαβητών από τα κύτταρα του οργανισμού, συμπεριλαμβανόμενης και της ισταμίνης. Η ισταμίνη (που προκαλεί φαγούρα, ρινική καταρροή και υγρά μάτια στην αλλεργική ρινίτιδα) προκαλεί τη διόγκωση των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων επιτρέποντας έτσι τη διαρροή υγρών προς τα έξω στους περιβάλλοντες ιστούς με αποτέλεσμα το οίδημα και τον κνησμό.

Πως μπορούν να προσδιοριστούν τα ερεθίσματα που προκαλούν την κνίδωση;

Σε μερικές περιπτώσεις το ερέθισμα είναι προφανές - κάποιος τρώει φράουλες ή γαρίδες και σε μικρό χρονικό διάστημα αναπτύσσει κνίδωση. Επειδή όμως υπάρχουν πολλές αιτίες για την κνίδωση, άλλα περιστατικά απαιτούν από τον ιατρό να ερευνήσει ακόμη σαν ντετέκτιβ. Για να λύσει ο Αλλεργιολόγος το παζλ της κνίδωσης πρέπει να πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό και να ψάξει για ενδείξεις στον τρόπο ζωής του ασθενούς που θα τον βοηθήσουν να εντοπίσει την αιτία των συμπτωμάτων. Θα ρωτήσει για τη συχνότητα και την οξύτητα των συμπτωμάτων, το ιατρικό οικογενειακό ιστορικό, τα φάρμακα που παίρνει ο ασθενείς, το περιβάλλον στο σπίτι και την εργασία του και για διάφορα άλλα θέματα. Σε μερικές περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να γίνουν αναλύσεις αίματος και ούρων καθώς και άλλες εξετάσεις όπως ακτινογραφίες. Αν και οι εξετάσεις δέρματος δεν είναι ρουτίνας μπορεί να δώσουν χρήσιμες πληροφορίες σε μερικές περιπτώσεις.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι της κνίδωσης;

Μπορούν να ταξινομηθούν σε δυο κατηγορίες: την ανοσολογική (αλλεργική) και τη μη ανοσολογική. Η ανοσολογική κνίδωση είναι σπανιότερη. Προκαλείται από την υπερ-αντίδραση του ανοσιακού συστήματος σε τροφές, φάρμακα, λοιμώξεις, τσιμπήματα εντόμων, μεταγγίσεις αίματος ή άλλες ουσίες. Τροφές όπως αυγά, ξηροί καρποί και θαλασσινά και φάρμακα όπως πενικιλίνη και σουλφοναμίδες αποτελούν κοινά αίτια αλλεργικής ή ανοσιακής κνίδωσης. Ακόμη σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες μερικές περιπτώσεις χρόνιας κνίδωσης προκαλούνται από αυτοάνοσους μηχανισμούς (δηλαδή ο ασθενής αναπτύσσει αντισώματα έναντι των ιδίων των συστατικών του οργανισμού του). Οι τύποι μη ανοσιακής κνίδωσης είναι αυτοί στους οποίους δεν είναι δυνατός ο προσδιορισμός μια σαφούς αλλεργικής βάσης. Οι μορφές που μπορούν να πάρουν είναι:
Δερμογραφισμός dermograf.jpg](μορφή κνίδωσης που αναπτύσσεται όταν το δέρμα τρίβεται πιέζεται ελαφρά με κάποιο στερεό αντικείμενο) 
Κνίδωση από ψύχος Εμφανίζεται όταν κάποιος εκτεθεί σε χαμηλές θερμοκρασίες - πχ. μετά από βουτιά σε πισίνα ή στη θάλασσα ή όταν το δέρμα έρθει σε επαφή με παγωμένες επιφάνειες

Χολινεργική κνίδωση που συνδέεται με την άσκηση, τα ζεστά ντους και/ή το άγχος. Εκδηλώνεται με τη μορφή εξανθημάτων που σχετίζονται με την έκλυση συγκεκριμένων χημικών ουσιών από τμήματα του νευρικού συστήματος που ελέγχουν τις λειτουργίες της πίεσης του αίματος και την καρδιακή συχνότητα.

· Η κνίδωση από πίεση αναπτύσσεται λόγω της συνεχούς πιέσεως που ασκούν τα διάφορα ρούχα όπως κάλτσες, στηθόδεσμοι, ζώνες και άλλα στενά ρούχα.
· Η κνίδωση που οφείλεται στον ήλιο εμφανίζεται στα σημεία του σώματος που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο. Μπορεί να εμφανιστεί εντός λίγων λεπτών μετά την έκθεση.
Μερικές περιπτώσεις μη ανοσιακής κνίδωσης μπορεί να προκληθούν από μη αλλεργική αντίδραση σε ασπιρίνη, ορισμένες χρωστικές ουσίες τροφίμων, θειώδεις ουσίες, και άλλα πρόσθετα σε τρόφιμα. Σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα σε αυτές της χρόνιας κνίδωσης, δεν είναι δυνατό να βρεθεί το ερέθισμα που προκαλεί το πρόβλημα και στις περιπτώσεις αυτές η κνίδωση καλείται ιδιοπαθής.
Πως θεραπεύεται η κνίδωση;
Καταρχήν ο Αλλεργιολόγος σας με διάφορα φάρμακα, όπως αντιισταμινικά, θα ανακουφίσει τη δυσφορία που προκαλεί η νόσος.. Οι οξείες κρίσεις της κνίδωσης μπορούν να ανακουφιστούν με ενέσεις αδρεναλίνης και κορτιζόνης. Σε συγκεκριμένους τύπους κνίδωσης μπορεί να χρειαστούν και άλλα φάρμακα. Στην περίπτωση που υπάρχει η δυνατότητα να προσδιοριστεί η αιτία τότε η καλύτερη θεραπεία είναι η αποφυγή της ουσίας που προκαλεί την κνίδωση. Εάν υπάρχουν σοβαρές υποψίες για πρόβλημα που έχει σχέση με κάποια συγκεκριμένη τροφή, τότε αυτή θα πρέπει να αποφεύγεται. Αυτό ίσως απαιτήσει την προσεκτική ανάγνωση των ετικετών στα συσκευασμένα τρόφιμα και ακόμη να ρωτάμε τα συστατικά των διαφόρων πιάτων σε εστιατόρια. Τα άτομα που πάσχουν από κνίδωση που προκαλείται από τον ήλιο θα πρέπει να φορούν προστατευτικό ρουχισμό και να χρησιμοποιούν αντηλιακά όταν είναι εκτός σπιτιού. Τα φαρδιά ρούχα θα βοηθήσουν στην περίπτωση της κνίδωσης που προκαλείται από πίεση. Αποφεύγετε τα σκληρά σαπούνια και τα συχνά μπάνια για να μειώσετε το πρόβλημα του ξηρού δέρματος που μπορεί να προκαλέσει κνησμό και το ξύσιμο θα χειροτερέψει την κνίδωση. Το δυνατό τρίψιμο με πετσέτα μετά το μπάνιο μπορεί να επιταχύνει το σχηματισμό των εξανθημάτων. Αν και ο επιτυχής προσδιορισμός της αιτίας της χρόνιας κνίδωσης ποικίλει από το ένα νοσοκομείο στο άλλο και εξαρτάται από τους πληθυσμούς των ασθενών, η επιτυχία αυτή συνήθως δεν υπερβαίνει το 20% των περιπτώσεων. Πρόσφατα προτάθηκε η συσχέτιση της κνίδωσης με λοίμωξη από τον μικροοργανισμό H. pylori (ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού), γεγονός που ανεβάζει το ποσοστό των γνωστών αιτίων περίπου στο 35-40%. Η κνίδωση μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή χρόνια και μετά να φύγει μόνη της και να μην ενοχλήσει το άτομο ποτέ ξανά.

ΑΓΓΕΙΟΟΙΔΗΜΑ

Η εν τω βάθει κνίδωση ονομάζεται "αγγειοοίδημα" και αφορά κυρίως τους χαλαρούς ιστούς του προσώπου (βλέφαρα, χείλια), του λαιμού και του οσχέου ενώ μπορεί να εκδηλωθεί και στις παλάμες, τα πέλματα αλλά και σε κάθε σημείο του σώματος. Συνήθως το αγγειοοίδημα συνοδεύει την κνίδωση. Μπορεί όμως να εκδηλωθεί και μεμονωμένα γεγονός που διαφοροποιεί τη διαγνωστική και θεραπευτική προσπέλαση [κληρονομικό και επίκτητο αγγειοοίδημα από έλλειψη παραγόντων του συμπληρώματος].


8. ATOΠIKH ΔEPMATITIΔA
Η ατοπική δερματίτιδα από άλλους θεωρείται αλλεργική νόσος λόγω της ατοπίας και από άλλους δερματολογική λόγω των εμφανών δερματικών εκδηλώσεων. Συνήθως επικρατεί ένα από τα δύο στοιχεία , ενώ σπανιότερα αναπτύσσονται και τα δύο μαζί.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η διάγνωση της ατοπικής δερματίτιδας μπορεί να γίνει με την παρουσία 3 βασικών κριτηρίων: ατομικού ή οικογενειακού (α΄ βαθμού) ιστορικού ατοπίας, κνησμού και εκζέματος (εξανθήματος).
Α. Ατοπία
Η ατοπία αναγνωρίζεται παγκόσμια ως σύνθετη γενετική προδιάθεση που εκδηλώνεται με ανοσολογικές παρεκκλίσεις. Οι παρεκκλίσεις αυτές καθορίζονται από την έκφραση τουλάχιστον 20 γονιδίων και την αλληλεπίδραση αυτών με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Δεν εκπλήσσει το γεγονός - ως αποτέλεσμα όλων των πιθανών γενετικών συνδυασμών - ότι κάθε ατοπικό άτομο έχει ένα μοναδικό ''αλλεργικό αποτύπωμα''. Οι ατοπικοί ασθενείς εμφανίζουν επίσης πληθώρα συχνά παρατηρούμενων ευρημάτων γενετικής προδιάθεσης, όπως ξηροδερμία και αγγειακές διαταραχές, που αναφέρονται ως ''δευτερεύοντα'' κριτήρια της ατοπικής δερματίτιδας. Το ιστορικό ατοπίας λαμβάνεται με ειδικές ερωτήσεις για την αναγνώριση κλινικών σημείων και συμπτωμάτων της.

Β. Κνησμός
Η διάγνωση της ενεργούς ατοπικής δερματίτιδας προϋποθέτει την παρουσία κνησμού. Όλες οι δερματικές αλλαγές οφείλονται στο ξύσιμο που προκαλείται από τον κνησμό. Αίσθηση φαγούρας , χωρίς εξάνθημα είναι συχνό ενόχλημα στους ατοπικούς ασθενείς με ιστορικό ατοπικής δερματίτιδας (52%) και χωρίς ιστορικό ατοπικής δερματίτιδας (14%), αλλά συνυπάρχει σε ποσοστό μόνον 6% των μη ατοπικών ασθενών. Σήμερα επικρατεί η άποψη ότι η ατοπική δερματίτιδα αποτελεί μορφή κνησμού κατά την οποία όταν ξυστεί το δέρμα εκδηλώνεται το εξάνθημα.

ΑΙΤΙΑ ΚΝΗΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ

Ξηροδερμία

Ερεθιστικές ουσίες

Λιπο-διαλύτες (π.χ. σαπούνια, καθαριστικά )
Απολυμαντικά
Επαγγελματικές ερεθιστικές ουσίες
Υγρά οικιακής χρήσης (π.χ. φρέσκοι χυμοί, νωπό κρέας)

Αλλεργιογόνα εξ επαφής
και αερο-αλλεργιογόνα

Ακάρεα οικιακής σκόνης
Τριχωτά ζώα (γάτα>σκύλος)
Γύρεις (εποχικός κνησμός)
Μύκητες
Πιτυρίδα

Μικροβιακοί παράγοντες

Ιογενείς λοιμώξεις (κυρίως από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα)
Χρυσίζων σταφυλόκοκκος
Pityrosporon yeast
Candida (σπάνια)
Δερματόφυτα (σπάνια)

Άλλοι παράγοντες

Τρόφιμα
Ψυχολογικοί παράγοντες
Κλιματολογικοί παράγοντες
Ορμόνες ( π.χ. έμμηνος ρύση)

Από τα ανωτέρω αίτια δε θα νοσήσουν όλοι οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα. Υπάρχουν υποομάδες ασθενών με ατοπική δερματίτιδα που θα εκδηλώσουν συμπτώματα από κάποιους παράγοντες και όχι από κάποιους άλλους.
Παρά το γεγονός ότι η ισταμίνη είναι ο συχνότερος μεσολαβητής για την πρόκληση κνησμού, είναι υπό αμφισβήτηση ο ρόλος της ως του σημαντικότερου αίτιου κνησμού στον ασθενή με ατοπία. Πρωτεάσες, κινίνες, προσταγλανδίνες, νευροπεπτίδια, ακετυλοχολίνη, κυτοκίνες και οπιοειδή μπορούν να προκαλέσουν κνησμό ή να προκαλέσουν την απελευθέρωση ισταμίνης όταν ενεθούν στο ατοπικό δέρμα. Θεραπευτικά, πιο αποτελεσματικά φάρμακα για τον κνησμό παραμένουν τα συστηματικά ανοσοτροποποιητικά (π.χ. τα γλυκοκορτικοειδή, η κυκλοσπορίνη-Α, ο τακρόλιμους [tacrolimus] και η υπεριώδης φωτοθεραπεία). Αντιισταμινικά, αντιλευκοτριενικά, ανταγωνιστές των οπιοειδών, τοπική χρωμολίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ήταν επίσης αποτελεσματικά σε μερικούς ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα. Ο κνησμός αποτελεί το βασικό ενόχλημα των ατοπικών ατόμων. Αν και τα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα μπορούν να προσφέρουν συμπτωματική ανακούφιση σε μερικούς ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα, ο τελικός στόχος της αντιμετώπισης των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα είναι η ανεύρεση και αποφυγή όλων των αιτίων του κνησμού.
Τα χαρακτηριστικά κλινικά γνωρίσματα του εκζέματος της ατοπικής δερματίτιδας είναι τα παρακάτω :
1. Η κατανομή ποικίλλει ευρέως και γενικά εξαρτάται από την ηλικία με προσβολή του προσώπου και των εκτατικών επιφανειών κατά τη διάρκεια της βρεφικής και παιδικής ηλικίας και των καμπτικών επιφανειών κατά την ενήλικο ζωή. ''Ζεστές και νωπές'' κοιλότητες και πτυχές συμμετέχουν σχεδόν πάντα, αν και η μύτη και το περιβάλλον δέρμα ελάχιστη μόνον συμμετοχή έχουν (αναφέρονται ως σημείο ''φωτιστικού σώματος κεφαλής'' που είναι παθογνωμονικό εύρημα της ατοπικής δερματίτιδας ).

2. Δεύτερο σημείο ενδεικτικό έντονου ξυσίματος είναι οι εκδορές.

3. Τα εξελικτικά στάδια του εκζέματος είναι οξύ (παρουσία ορώδους υγρού και εφελκίδων), υποξύ (πιο λεπτές, πλέον ωχρές και περισσότερο ορώδεις ερυθηματώδεις εκδορές) και χρόνιο (λειχηνοποιημένες, ξηρές, ορώδεις, βλατιδώδεις πλάκες, με ''ουλοποιημένες'' εκδορές, απουσία τριχών λόγω κνησμού).

4. Η χρονιότητα υποδηλώνει υποτροπιάζουσα διεργασία.

Τυπικά η ατοπική δερματίτιδα παρατηρείται σε νεαρή ηλικία (συνήθως μεταξύ 2 και 6 μηνών). Αν λείπει κάποιο από τα βασικά διαγνωστικά κριτήρια της ατοπικής δερματίτιδας το έκζεμα πρέπει να διαφοροδιαγνωστεί από άλλες παιδικές εκζεματικές παθήσεις (π.χ. σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, σύνδρομο Wiskott Aldrich, υπερ-IgE σύνδρομο, κ.ά.). Όταν υποψιαζόμαστε την ατοπική δερματίτιδα για πρώτη φορά μετά την παιδική ηλικία, πρέπει να αποκλείονται η δερματίτιδα εξ επαφής και το επιφανειακό Τ-κυτταρικό λέμφωμα. Εντούτοις τοπικό έκζεμα μπορεί να παρατηρηθεί σε πολλούς ατοπικούς ενήλικες, μερικοί από τους οποίους είχαν, στο παρελθόν, μόνον ήπια ατοπική δερματίτιδα. Αυτό το έκζεμα συνήθως υπάρχει στα δάκτυλα, τα βλέφαρα, τις θηλές, τα χείλη, το τριχωτό μέρος του κρανίου και στο στήθος. Γενικευμένη, συμμετρική συμμετοχή ατοπικής δερματίτιδας παρατηρείται συχνότερα σε εξάρσεις της νόσου. Τυπικά, στην υποξεία και τη χρόνια μορφή οι βλάβες συνήθως εντοπίζονται τοπικά σε περιοχές του σώματος που υπάρχει πρόσβαση για ξύσιμο.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας εμφάνισης της ατοπικής δερματίτιδας και της σοβαρότητας της. Όσο νωρίτερα εμφανιστεί η ατοπική δερματίτιδα, τόσο πιο σοβαρή είναι. Περίπου σε ποσοστό 60% των ασθενών τα σημεία της ατοπικής δερματίτιδας εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ηλικίας και σε ποσοστό έως 30% ως την ηλικία των 5 ετών. Αν και η εξέλιξη της ατοπικής δερματίτιδας ποικίλει, πολλές περιπτώσεις υποχωρούν πριν από την ηλικία των 2 ετών ενώ στους ασθενείς που παραμένει η εικόνα βελτιώνεται κατά την εφηβεία. Προγνωστικά σημεία πλέον επίμονης εξεργασίας είναι: (1) η πρώιμη συμμετοχή των καμπτικών επιφανειών, (2) η πρώιμη συμμετοχή των εκτατικών επιφανειών, (3) η ευαισθησία στο αβγό και (4) η συνεκδήλωση αναπνευστικών συμπτωμάτων. Είναι σπάνια η εκδήλωση ατοπικής δερματίτιδας μετά το 50ό έτος της ηλικίας. Εντούτοις, παρά την εξάλειψη των εκζεματικών βλαβών, πολλά από τα δευτερεύοντα (ή ελάσσονα) ευρήματα (π.χ. η ξηροδερμία) επιμένουν για το υπόλοιπο της ζωής των ασθενών.
Πάνω από το 60% των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα εκδηλώνουν αναπνευστική αλλεργία έως την ηλικία των 23 ετών. Υπάρχει επίσης αντίστροφη σχέση μεταξύ της ατοπικής δερματίτιδας και αυτών των ασθενών με άσθμα (όταν το άσθμα χειροτερεύει η ατοπική δερματίτιδα βελτιώνεται και το αντίθετο). Η πρόγνωση της ατοπικής δερματίτιδας είναι δύσκολη. Εποχικές διαφοροποιήσεις αναφέρονται σε πολλούς ασθενείς, συνήθως βελτίωση κατά το καλοκαίρι (έκθεση στην υπεριώδη ακινοβολία και περισσότερη υγρασία), επιδείνωση κατά το χειμώνα. Εξάρσεις του εκζέματος μπορούν να συμβούν σε οποιοδήποτε ασθενή, συνήθως μετά από επαφή με κάποιο από τα αίτια που προκαλούν κνησμό. Υφέσεις παρατηρούνται σε πολλούς ασθενείς, μερικές από τις οποιές διαρκούν για πάνω από 10 χρόνια.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Γενικές οδηγίες:
Α.Περιποίηση (φροντίδα) του δέρματος
1. Βασική αντιμετώπιση με μαλακτικά σκευάσματα ενυδάτωσης
2. Σταγόνες λαδιού
3. Άλλα (τοπικά αντισηπτικά, αντιμυκητικά, τοπικά σκευάσματα πίσσας και ουρίας)

Β. Αντιφλεγμονώδης θεραπεία
1. Εφαρμογή υγρών επιθεμάτων (στην οξεία φάση)
2. Τοπικά κορτικοστεροειδή
3. Αντιισταμινικά (συστηματικά): κατασταλτικά, μη κατασταλτικά
4. Συστηματικά αντιβιοτικά (από το στόμα)
5. Συστηματικά κορτικοστεροειδή (από το στόμα)

Γ. Επικουρική αντιμετώπιση
1. UV θεραπεία UVA, UVB, UVA1
2. Μη κεκορεσμένα λιπαρά οξέα γ-λινολενικό οξύ
Δ. Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση



9.AEPOAΛΛEPΓIOΓONA - KATOIKIΔIA
Αεροαλλεργιογόνα είναι ουσίες του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος που ευθύνονται για πολλές από τις αλλεργίες του αναπνευστικού συστήματος όπως η αλλεργική ρινίτιδα και επιπεφυκίτιδα και το εξωγενές (αλλεργικό) βρογχικό άσθμα. Τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, οι γύρεις, τα αλλεργιογόνα των ζώων και οι μύκητες.
AKAPEA
Τα ακάρεα της οικιακής σκόνης είναι αόρατοι μικροοργανισμοί οι οποίοι θεωρούνται από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες για την εκδήλωση των αναπνευστικών αλλεργιών. Ζούν μέσα στην σκόνη και τα αλλεργιογόνα τους προέρχονται από τμήματα του σώματος και από τα περιττώματά τους τα οποία αναμειγνύονται με τα σωματίδια της σκόνης και εν συνεχεία εισπνέονται. Για να επιβιώσουν οι μικροοργανισμοί αυτοί χρειάζονται: σταθερές συνθήκες περιβάλλοντος και τροφή. Έτσι, αναπτύσσονται σε μεγάλους αριθμούς μέσα στα στρώματα, στα μαξιλάρια, στις μοκέτες και στα χαλιά, στις πολυθρόνες, σε ορισμένα παιγνίδια των παιδιών π.χ. στα αρκουδάκια ή σε χώρους όπου κοιμούνται τα κατοικίδια ζώα. Τρέφονται με την πιτυρίδα του ανθρώπου και με μύκητες που υπάρχουν στο περιβάλλον. Την κατάλληλη υγρασία και θερμοκρασία τους την παρέχει το ανθρώπινο σώμα, όταν το άτομο κοιμάται στο κρεβάτι του.
Τα ακάρεα πολλαπλασιάζονται κυρίως το Φθινόπωρο αλλά και την Άνοιξη. Επειδή υπάρχουν καθ' όλη την διάρκεια του έτους μπορεί ο ασθενής να έχει ολοετή συμπτωματολογία ή κρίσεις κατά την διάρκεια των δύο εποχών που ήδη αναφέρθηκαν. Για να βελτιωθούν τα συμπτώματα της ρινίτιδας και του άσθματος, πέραν των διαφόρων φαρμάκων και της ανοσοθεραπείας απαιτείται και έλεγχος του περιβάλλοντος στο οποίο διαμένει ο ασθενής.
Η κρεβατοκάμαρα, επειδή είναι ο χώρος στον οποίο ο ασθενής παραμένει κατά το μεγαλύτερο διάστημα της παρουσίας του στο σπίτι, πρέπει να μοιάζει με "δωμάτιο νοσοκομείου". Αναλυτικότερα: αφαιρούνται όλα τα χαλιά μοκέτες, φλοκάτες, πατάκια κλπ., τα ρούχα είναι πάντοτε μέσα σε ντουλάπες με τις πόρτες κλειστές, δεν υπάρχουν πεταμένα πράγματα σε διάφορα σημεία του δωματίου, χρησιμοποιούνται έπιπλα από ξύλο ή πλαστικό, το στρώμα εάν είναι ηλικίας άνω των 5 ετών αντικαθίσταται ή καλύπτεται με ειδική θήκη από αδιάβροχο πλαστικό με φερμουάρ, το μαξιλάρι αλλάζει εάν περιέχει πούπουλα ή μαλλί με άλλο από συνθετικά υλικά, το καθάρισμα γίνεται πάντοτε με βρεμένο πανί, τα κλινοσκεπάσματα πλένονται τακτικά στο πλυντήριο σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 600 C ή στέλνονται στο καθαριστήριο για στεγνό καθάρισμα, απαγορεύεται το κάπνισμα στην κρεβατοκάμαρα και γενικότερα στο σπίτι, καθώς και η είσοδος ή η παραμονή των κατοικιδίων ζώων στο υπνοδωμάτιο. Επίσης επιβάλλεται τακτικός αερισμός του δωματίου ακόμη και κατά τους χειμερινούς μήνες. Στο εμπόριο κυκλοφορούν ειδικά ακαρεοκτόνα sprays, αφροί και διαλύματα για πλυντήρια. Με τα μέτρα αυτά, ο πληθυσμός των ακάρεων μειώνεται σταδιακά και παράλληλα ελαττώνονται τα συμπτώματα του ασθενούς. Τα μέτρα αυτά πρέπει να εφαρμόζονται και στα υπόλοιπα δωμάτια του σπιτιού.
ΓYPEIΣ
Οι γύρεις είναι μικρότατα, αόρατα σωματίδια τα οποία εξασφαλίζουν τον πολλαπλασιασμό των διαφόρων φυτών. Αποτελούν σημαντικά αλλεργιογόνα και προκαλούν κατά κανόνα αναπνευστικές αλλεργίες δηλ. ρινίτιδα και άσθμα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και δερματικές αλλεργίες, κυρίως στα ακάλυπτα μέρη του σώματος όπως π.χ. η γύρη του πεύκου την Άνοιξη. Οι γύρεις παράγονται σε τεράστιες ποσότητες και μεταφέρονται με τον αέρα ή μέσω εντόμων όπως οι μέλισσες. Τα φυτά τα οποία ενδιαφέρουν από αλλεργιολογικής πλευράς είναι εκείνα τα οποία δεν έχουν μεγάλα άνθη με έντονα χρώματα. Προέρχονται κυρίως από τα διάφορα δένδρα, τους θάμνους, τα ζιζάνια, τα δημητριακά και τα αγρωστώδη δηλ. τα φυτά του αγρού.
Ορισμένα από αυτά παράγουν μικρές γύρεις οι οποίες μπορούν να "ταξιδέψουν" αρκετά χιλιόμετρα π.χ. γύρη ελιάς [περίπου 200 Km] ενώ άλλων, οι γύρεις είναι μεγάλες και βαριές και πέφτουν στην γύρω από το δένδρο περιοχή π.χ. γύρη πεύκου.
Με βάση τα ανωτέρω, δεν απαιτείται το φυτό να υπάρχει στο άμεσο περιβάλλον του ασθενούς, λόγου χάριν έξω από σπίτι του, προκειμένου να εκδηλωθούν τα συμπτώματα της αλλεργίας όπως καταρροή, φτέρνισμα ή δύσπνοια. Όταν όμως υπάρχει, τα φορτία των γύρεων είναι εξαιρετικά μεγάλα και η συμπτωματολογία περισσότερο έντονη. Σημειώνεται ότι αρκούν 50 έως 60 γύρεις για την πυροδότηση των συμπτωμάτων. Η περίοδος της ανθοφορίας των γύρεων δεν είναι η ίδια για όλα τα φυτά. Έτσι, υπάρχουν φυτά τα οποία ανθίζουν στην αρχή έτους π.χ. το κυπαρίσσι, άλλα κατά την περίοδο Μαρτίου-Μάιου π.χ. τα αγρωστώδη, η ελιά κ.ά., άλλα περί το τέλος της Ανοίξεως και τις αρχές του Καλοκαιριού για παράδειγμα το γκαζόν ενώ, για ορισμένα εξ αυτών πιθανολογείται ότι, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ανθίζουν σχεδόν καθ' όλη την διάρκεια του έτους π.χ. η παριετάρια ή περδικάκι.
Η αποφυγή των γύρεων είναι ΑΔΥΝΑΤΗ. Παρά ταύτα, η όλη προσπάθεια γίνεται με στόχο τον "περιορισμό" της εκθέσεως του ασθενούς στις γύρεις. Κατά συνέπεια, το άτομο με αλλεργία στη γύρη της ελιάς είναι αδιανόητο να κάνει εκδρομές σε ελαιώνες κατά τον μήνα Μάϊο που είναι η περίοδος ανθοφορίας της ελιάς ή να διατηρεί πλήθος ζιζανίων στην αυλή ή στο εξοχικό του. Επίσης συνιστάται κατά την περίοδο αυτή τα παράθυρα του σπιτιού να παραμένουν κλειστά, να χρησιμοποιούνται κλιματιστικά μηχανήματα, τα παράθυρα του αυτοκινήτου να είναι επίσης κλειστά όταν το όχημα είναι εν κινήσει, το άπλωμα το ρούχων να γίνεται το μεσημέρι γιατί νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα οι γύρεις ανέρχονται και κατέρχονται αντιστοίχως στην ατμόσφαιρα και εάν είναι δυνατόν σε κλειστό χώρο. Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι συσκευές οι οποίες συνδυάζουν τον καθαρισμό του αέρα με ειδικά ηλεκτροστατικά φίλτρα τα οποία κατακρατούν αλλά και καταστρέφουν τα μικροσωματίδια που υπάρχουν στον αέρα του σπιτιού π.χ. γύρεις, ακάρεα οικιακής σκόνης κ.ά.
Τέλος, για όσους χρησιμοποιούν δίτροχα, συνιστάται να φέρουν κράνος με κατεβασμένο το ειδικό πλαστικό όταν τα χρησιμοποιούν. Έτσι, θα έχουν προστασία από τις γύρεις αλλά και από τις κρανιο-εγκεφαλικές κακώσεις!

MYKHTEΣ

Οι μύκητες είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί, έχουν άκαμπτα κυτταρικά τοιχώματα και στερούνται χλωροφύλλης. Έχουν αποδεδειγμένα, ενοχοποιηθεί για την πρόκληση αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος, αλλεργικής βρογχοπνευμονικής ασπεργίλλωσης και πνευμονίτιδας εξ υπερευαισθησίας. Τα σπόρια ορισμένων μυκήτων είναι εκ φύσεως αερομεταφερόμενα Αντίθετα, η πλειονότητα των σαπροφυτικών μυκήτων εξαρτώνται για την μεταφορά τους από την κίνηση του αέρος ή από άλλες διαταραχές του περιβάλλοντος όπως οι κινήσεις των ζώων και των αρθροπόδων, η κίνηση του αέρος ή οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Η διείσδυσή τους από το εξωτερικό στο εσωτερικό περιβάλλον, εξαρτάται από τον αερισμό και τις διαρροές στην κατασκευή του σπιτιού. Όταν τα παράθυρα είναι ανοικτά, τα επίπεδα στο εσωτερικό είναι περίπου το 40% εκείνων του εξωτερικού περιβάλλοντος. Σε κλειστούς χώρους τα επίπεδά τους κυμαίνονται από 5 έως 10% των εξωτερικών και εφ' όσον ελλείπουν οι συνθήκες εκείνες οι οποίες είναι δυνατόν να αυξήσουν, προσωρινά, τις συγκεντρώσεις τους. Oι μύκητες για να αναπτυχθούν στο εσωτερικό περιβάλλον απαιτείται θερμοκρασία 18-24ο C και σχετική υγρασία περίπου 60%. Οι σαπροφυτικοί μύκητες δημιουργούν αποικίες σε πολλά οργανικά υποστρώματα όπως υφάσματα, χαρτιά, δέρματα, χρώματα ή σάπωνες. Ο καθοριστικός παράγων στο εσωτερικό περιβάλλον είναι συνήθως το νερό. Όταν μια οργανική ουσία υγραίνεται, αναπτύσσονται μύκητες. Η διατήρηση του εσωτερικού του σπιτιού, στεγνού και της σχετικής υγρασίας σε επίπεδα κάτω του 50% είναι η πλέον σίγουρη μέθοδος αποτροπής της εγκαταστάσεως και περαιτέρω αναπτύξεως των μυκήτων.
Mύκητας Alternaria alternata
Είναι είδος εξαιρετικά διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο και απαντάται σε πολλά φυτά, στο έδαφος, στις αποθήκες καλαμποκιού, στα σάπια ξύλα, στις φωλιές των πουλιών και σε είδη ρουχισμού. Οι μαύρες κηλίδες στις ντομάτες μπορεί να οφείλονται στον μύκητα Alternaria ενώ συχνά ανευρίσκεται στα πλαίσια των παραθύρων. Θεωρείται μύκητας του εξωτερικού περιβάλλοντος και εμφανίζεται ότι ο καιρός είναι ζεστός με θερμοκρασία >30oC.
Μύκητας Cladosporium herbarum
Είναι ο συχνότερα απαντόμενος αερομεταφερόμενος μύκητας στην ατμόσφαιρα και έχει παγκόσμια κατανομή. Η περιεκτικότητα των εσωτερικών χώρων συμβαδίζει με εκείνη των εξωτερικών. Ανάλογα με το κλίμα και τη θερμοκρασία που πρέπει να είναι 18-28ο C, εμφανίζεται τον Μάϊο και κυρίως την περίοδο Ιουλίου-Oκτωβρίου. Απαντάται στα σάπια φύλλα και φυτά, στο χώμα και στα δημητριακά, τα αγγούρια, τις ντομάτες, τα ροδάκινα κά. Συχνά ανευρίσκεται στα ακάθαρτα ψυγεία, στα υγρά πλαίσια των παραθύρων, σε κακώς αεριζόμενα σπίτια και σε σπίτια με υγρασία. Περιστασιακά έχει ανιχνευθεί σε τεπόζιτα καυσίμων, κρέμες προσώπου, χρώματα και υφάσματα.
Μύκητας Aspergillus fumigatus
Εχει παγκοσμία κατανομή, για να αναπτυχθεί χρειάζεται θερμοκρασίες 12 έως 57ο C και μεγάλη υγρασία και θεωρείται ως σημαντικός μύκητας των εσωτερικών χώρων. Αναπτύσσεται στα σκουπίδια, στα πεύκα και στα φυτά του καφέ, στα κρεμμύδια, το ρύζι, τα δημητριακά, τις ρίζες των φραουλών, στα περιττώματα των πουλιών, στις αποθήκες πατατών, στα λιπάσματα κ.ά.
Mύκητας Penicillium notatum
Πρόκειται για μύκητα ο οποίος παράγει πενικιλίνη και έχει παγκόσμια κατανομή. Ανευρίσκεται στο έδαφος και στα δάση και τα λιβάδια των περιοχών με εύκρατο κλίμα. Είναι διαδεδομένος στα αμπέλια και τις φυτίες εσπεριδοειδών αλλά και στα λάχανα, τις πευκοβελόνες, τις αποθήκες δημητριακών, τον υγρό σανό, τις φωλιές των πουλιών, τα σταφύλια, τους ξηρούς καρπούς, τα αποξηραμένα φρούτα και τους φρουτοχυμούς. Στο εσωτερικό, υπάρχει στη μούχλα που αναπτύσσεται στο ψωμί, τα εσπεριδοειδή, τα μήλα κλπ. Συχνά απαντάται και στα κελλάρια που φυλάσσονται κρασιά. Οι μέγιστες συγκεντρώσεις του μύκητα Penicillium παρατηρούνται τον Χειμώνα και την Ανοιξη.
KATOIKIΔIA ZΩA
Στα κατοικίδια ζώα υπάγονται κατά κύριο λόγο ο σκύλος και η γάτα και σε δεύτερο βαθμό τα διάφορα πουλιά, τα ποντίκια, τα ινδικά χοιρίδια, τα άλογα κά.
Τα αλλεργιογόνα της γάτας υπάρχουν στο σάλιο της. Επειδή η γάτα "γλύφεται" συνέχεια μεταφέρει τα αλλεργιογόνα στη γούνα της. Μόλις το σάλιο στεγνώσει σχηματίζεται ένα στρώμα ιδιαίτερα ψιλής πούδρας μέσω της οποία τα αλλεργιογόνα διασπείρονται στο περιβάλλον. Τα αλλεργιογόνα της γάτας πρακτικά στερούνται βάρους με αποτέλεσμα να μπορούν να παραμένουν εν αιωρήσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα (ώρες). Γι' αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα από τη μύτη, τα μάτια ή τους πνεύμονες σχεδόν αμέσως μόλις εισέλθει σε δωμάτιο σπιτιού στο οποίο κατοικεί γάτα. Τα αλλεργιογόνα της γάτας έχουν μια επιπλέον ιδιότητα: συνδέονται με ηλεκτροστατικές δυνάμεις με τους τοίχους του δωματίου. Έτσι, ακόμη και όταν η γάτα εκδιωχθεί από το σπίτι τα συμπτώματα του ασθενή εξακολουθούν για χρονικό διάστημα αρκετών μηνών ή και ετών προκαλώντας την απορία του ασθενή ο οποίος περιμένει αυτόματη αποκατάσταση της υγείας του με την απομάκρυνση του ζώου.
Εάν η αποφυγή του ζώου είναι αδύνατη είτε για λόγους συναισθηματικούς ή για λόγους πρακτικούς (πχ. ο ασθενής είναι κτηνίατρος) τότε παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή ο ασθενής αρχίζει πρόγραμμα απευαισθητοποιήσεως (ανοσοθεραπείας) το οποίο διαρκεί κατά μέσον όρο 3-5 έτη με ιδιαιτέρως καλά αποτελέσματα. Παράλληλα, επιχειρείται το τακτικό (εβδομαδιαίο ή 15ήμερο) πλύσιμο της γάτας ενώ απαγορεύεται η είσοδος της γάτας στο υπνοδωμάτιο του ασθενούς. Ενίοτε τα αλλεργιογόνα της γάτας μεταφέρονται με τη βοήθεια των ρούχων με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται αλλεργική συμπτωματολογία σε περιβάλλον εκτός οικίας που διαθέτει γάτα. Εχουν παρατηρηθεί διαφορές ως προς την αλλεργιογονικότητα μεταξύ αρσενικών και θηλυκών γατών, ενηλίκων και νεαράς ηλικίας ζώων και σε ορισμένες περιπτώσεις μεταξύ γατών διαφόρων φυλών. Τα ισχύοντα για τη γάτα ισχύουν και για τον σκύλο ενώ τα αλλεργιογόνα του τελευταίου υπάρχουν πέραν του σιέλου και στα ούρα και το δέρμα.

ΔHΛHTHPIA ENTOMΩN
Σύσταση δηλητηρίου μέλισσας
Η παρουσία της ισταμίνης στο δηλητήριο της μέλισσας είναι γνωστή από το 1936. Παρά ταύτα μόλις το 1982 με τη βοήθεια της υγρής χρωματογραφίας υψηλής πιέσεως (HPLC) προσδιορίστηκε ότι η περιεκτικότητα σε ισταμίνη είναι περίπου 1%. Στο δηλητήριο περιέχονται επίσης σε μικρότερες ποσότητες νοραδρεναλίνη και ντοπαμίνη, ελεύθερα αμινοξέα, ολιγοπεπτίδια, φωσφολιπίδια και υδρογονάνθρακες . Οσον αφορά τα πεπτίδια, η μελιτίνη, η απαμίνη και το πεπτίδιο που επάγει την αποκοκκίωση των σιτευτικών κυττάρων (MCD-peptide) είναι εκείνα που έχουν πρακτική σημασία. Η μελιτίνη αποτελεί το 50% του συνόλου του δηλητηρίου και έχει δομή ανεστραμμένου σάπωνος στην οποία οφείλει και την εξαιρετική μεμβρανο-τοξικότητά της. Προσβάλλει το ΚΝΣ προκαλώντας γενικευμένους σπασμούς, δρα στην καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα με εκδηλώσεις βραδυκαρδίας, επαγωγικών διαταραχών και αρρυθμιών ενώ συμμετέχει και στις εκδηλώσεις εκ του γαστρεντερικού συστήματος. Η απαμίνη που αποτελεί το 2% του βάρους του δηλητηρίου δρά στους λείους μύες, τους νευρώνες, τα μυικά κύτταρα και τα ηπατοκύτταρα, προκαλεί γενικευμένους σπασμούς και επιφέρει επίσης γαστρεντερική συμπτωματολογία . Τέλος, το πεπτίδιο MCD με 22 πεπτίδια που αποτελεί το 1% του συνολικού ξηρού βάρους του δηλητηρίου της μέλισσας, οφείλει το όνομά του στην εκαντοταπλάσια σε σύγκριση με την μελιτίνη, ικανότητά του να προκαλεί αποκοκκίωση των σιτευτικών κυττάρων και απελευθέρωση ισταμίνης. Στα πεπτίδια επίσης περιλαμβάνονται η σεκαπίνη, η τερτιαπίνη και το Kardiopep. Aπό πλευράς ενζύμων η φωσφολιπάση Α αποτελεί το 12-14% των συστατικών του δηλητηρίου και είναι ιδιαίτερα κυτταροτοξική. Η υαλουρονιδάση (2-3% του δηλητηρίου) αποσυνθέτει τους βλεννοπολυσακχαρίτες ιδίως στον συνδετικό ιστό του δέρματος, επαυξάνοντας των ενεργών πεπτιδίων στις βαθύτερα κείμενες στιβάδες. Συνυπάρχουν επίσης σε διάφορες αναλογίες μια όξινη φωσφατάση με μοριακό βάρος 49000 Daltons, διάφορες πρωτεάσες (αρυλαμιδάσες, εστεράσες), γλυκοσιδάσες, το αλλεργιογόνο "C" και η αντολαπίνη η οποία in vitro αποκλείει τον μεταβολισμό του αραχιδονικού οξέως αναστέλλοντας την κυκλο-οξυγενάση αλλά και την λιπο-οξυγενάση. Οι βασικές δράσεις του δηλητηρίου της μέλισσας αποδίδονται στην παρουσία της μελιτίνης και της φωσφολιπάσης Α. Τα εν λόγω συστατικά προκαλούν άμεση ή έμμεση κυτταρική βλάβη παρεμβαλόμενα στα ενζυμικά συστήματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η φαρμακολογική δράση του δηλητηρίου στα επινεφρίδια. Η ενδοφλέβιος ένεση δηλητηρίου μέλισσας επάγει την απελευθέρωση αδρεναλίνης και κορτικοστεροειδών. Ισως έτσι ερμηνεύεται η θετική επίδραση του δηλητηρίου στην αντιμετώπιση ρευματικών παθήσεων. Η φωσφολιπάση Α αποτελεί το σημαντικότερο αλλεργιογόνο του δηλητηρίου της μέλισσας . Παρά το χαμηλό της μοριακό βάρος (2840 Daltons) και η μελιτίνη εμφανίζει αλλεργιογόνο δράση όπως και η όξινη φωσφατάση και η υαλουρονιδάση.

Σύσταση δηλητηρίου σφηκών
Τα δηλητήρια των διαφόρων ειδών σφηκών εμφανίζουν σημαντικές ομοιότητες και κατά συνέπεια εξετάζονται από κοινού. Περιέχουν ισταμίνη σε υψηλότερες αναλογίες (Vespula 4%, Polistes 3%, Dolichovespula 5-6%), σεροτονίνη, ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη και αδρεναλίνη. Το δηλητήριο του "σκούρκου" περιέχει επίσης και ακετυλχολίνη. Οι περιεχόμενες κινίνες προκαλούν σύσπαση των λείων μυϊκών ινών, πτώση της αρτηριακής πιέσεως και αύξηση της ιστικής διαπερατότητας. Στα πεπτίδια του δηλητηρίου των σφηκών περιλαμβάνονται το πεπτίδιο "mastoparan" και το πεπτίδιο που περιέγραψε η ομάδα του Einarsson που προσομοιάζει με την μελιτίνη και εμφανίζει άμεση αιμολυτική δράση. Και στις σφήκες είναι σημαντική η παρουσία των φωσφολιπασών Α και Β και της υαλουρονιδάσης ενώ απαντώνται και άλλες πρωτεϊνες όπως το "αντιγόνο 5" και οι V-mac 1 και V-mac 2 στο δηλητήριο της V. maculifrons. Το τοπικό οίδημα οφείλεται κατά κύριο λόγο στις βιογενείς αμίνες και τα πεπτίδια χαμηλού μοριακού βάρους που αυξάνουν τη διαπερατότητα των ιστών και απελευθερώνουν ισταμίνη από τα σιτευτικά κύτταρα. Για τις συστηματικές αντιδράσεις στα πολλαπλά τσιμπήματα ενοχοποιούνται κατά κύριο λόγο οι κινίνες με την αγγειοδιαστολή και την αυξημένη ιστική διαπερατότητα που επιφέρουν σε συνδυασμό με τη σύσπαση των λείων μυών και την επακολουθούσα πτώση της αρτηριακής πιέσεως και την απόφραξη των βρόγχων. Η αιμόλυση αντίθετα οφείλεται άμεσα στην επίδραση των πεπτιδίων και έμμεσα στα λυσοφωσφολιπίδια που απελευθερώνονται με τη παρέμβαση της φωσφολιπάσης. Τα κύρια αλλεργιογόνα του δηλητηρίου των σφηκών, κοινά σε όλα τα είδη, είναι η φωσφολιπάση, η υαλουρονιδάση και το "αντιγόνο 5". Διασταυρούμενη αντιδραστικότητα μεταξύ των δηλητηρίων των Υμενοπτέρων και άλλων αντιγόνων. Στον ορό ορισμένων ασθενών διαπιστώθηκαν IgE-αντισώματα έναντι ενός αντιγόνου το οποίο ανευρίσκεται όχι μόνον σε διάφορα τρόφιμα όπως τις πατάτες, το σπανάκι, το μέλι και τις γύρεις αλλά και στα δηλητήρια των μελισσών και των σφηκών. Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για κάποιο υδρογονανθρακικό καθοριστή ιδιαίτερα κοινό σε πολλές γλυκοπρωτεϊνες ζώων και φυτών που ίσως ευθύνεται για ορισμένες από τις "ψευδώς" θετικές διαγνωστικές δοκιμασίες σε άτομα με αρνητικό ιστορικό ατοπίας.
TPOΦEΣ
Ελάχιστα από τα τροφικά αλλεργιογόνα είναι κεκαθαρμένα και ταυτοποιημένα ενώ τα περισσότερα από τα τρόφιμα που συνήθως προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις φαίνεται ότι περιέχουν σύμπλοκα μίγματα αλλεργιογόνων.

Αλλεργιογόνα γάλακτος
Το αγελαδινό γάλα περιέχει 30-35 g/L ολικών πρωτεϊνών. Οι έξη κύριες πρωτεϊνες είναι: α-S1-καζεϊνες, α-S2-καζεϊνες, β-καζεϊνες, κ-καζεϊνες, β-γαλακτοσφαιρίνες και α-γαλακτολευκωματίνες. Τα κύρια πρωτεϊνικά κλάσματα του αγελαδινού γάλακτος είναι η καζεϊνη και ο ορός του γάλακτος (whey), έκαστο των οποίων περιέχει αρκετά πρωτεϊνικά συστατικά. Το γάλα περιέχει καζεϊνες σε ποσοστό 80% και οι οποίες συνδεδεμένες με φωσφωρικό ασβέστιο σχηματίζουν μικκύλια (micelles). Tα μοριακά βάρη των καζεϊνών κυμαίνονται από 25.228 έως 11.557 D. Οι κύριες πρωτεϊνες του ορού του γάλακτος είναι η β-γαλακτολευκωματίνη (18.263 D) και η α-γαλακτοσφαιρίνη (14.174 D). Η ευαισθησία των ασθενών που είναι αλλεργικοί στο γάλα οφείλεται κατά κύριο λόγο στην β-γαλακτοσφαιρίνη (66-82%) και κατά δεύτερο λόγο στην καζεϊνη (43-57%) και την α-γαλακτολευκωματίνη (41-54%) ενώ πολλοί ασθενείς αντιδρούν σε περισσότερες από μια κύριες πρωτεϊνες. Σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών με αλλεργία στο αγελαδινό γάλα έχουν διαπιστωθεί IgE αντισώματα κατά διαφόρων άλλων πρωτεινών του γάλακτος όπως γαλακτοφερρίνης, γαλακτοπεροξυδάσης, αλκαλικής φωσφατάσης και καταλάσης, πλην όμως η σημαντικότητά τους δεν έχει εισέτι καθορισθεί.
Αλλεργιογόνα ψαριού
Τα περισσότερα από τα αλλεργιογόνα των ψαριών δεν έχουν μελετηθεί με μόνη εξαίρεση το αλλεργιογόνο Μ του μπακαλιάρου. Οι μύες των ψαριών περιέχουν πρωτεϊνες του συνδετικού ιστού, ακτινομυοσίνη και σαρκοπλασματικές πρωτεϊνες. Το αλλεργιογόνο Μ είναι σαρκοπλασματική πρωτεϊνη που ανήκει σε ομάδα πρωτεϊνών που είναι γνωστές ως "παρβαλβουμίνες". Περιέχει 113 αμινοξέα και ένα μόριο γλυκόζης και το μοριακό του βάρος είναι 12.328 D.
Αλλεργιογόνα οστρακοειδών
Εχουν απομονωθεί τα αντιγόνα Ι και ΙΙ από διάφορα είδη ωμών και μαγειρευμένων γαρίδων. Το αντιγόνο Ι της νωπής γαρίδας έχει μοριακό βάρος 20.500, περιέχει 189 αμινοξέα, 0.5% υδατάνθρακες και είναι ανθεκτικό στην θερμότητα. Το αντιγόνο ΙΙ με μοριακό βάρος 38.300 αποτελείται από 341 αμινοξέα και 4% υδατάνθρακες και είναι ελάχιστα ανθεκτικό στην θερμότητα καθ' όσον απομονώνεται μετά τον βρασμό της γαρίδας επί 10-15 λεπτά. Η διασταυρούμενη αντιδραστικότητα μεταξύ των διαφόρων ειδών οστρακοειδών, είναι πολύ πιθανή.
Αλλεργιογόνα οσπρίων
Τα φιστίκια (Arachis hypogaea) περιέχουν σε ποσοστό 25-28% πρωτεϊνες που ανήκουν σε 3 κατηγορίες: αραχίνη, κοναραχίνη (σφαιρίνες) και λευκωματίνες. Η αραχίνη και η κοναραχίνη αντιπροσωπεύουν το 87% του συνόλου των πρωτεινών του φιστικιού. Στο κλάσμα της λευκωματίνης περιέχονται πολλές βιολογικώς ενεργές πρωτεϊνες όπως λεκτίνες, γλυκοπρωτεϊνες, αναστολείς πρωτεάσης, αναστολέα της α-αμυλάσης και φωσφολιπάση D. Επί του παρόντος έχει απομονωθεί το αντιγόνο Ι (peanut I) που είναι γλυκοπρωτεϊνη αποτελούμενη από δύο πρωτεϊνικές δεσμίδες με μοριακά βάρη 20.000 και 30.000 D. Η σόγια (Glycine max) περιέχει 32-42% πρωτεϊνες που αποτελούνται από δύο κλάσματα, τις σφαιρίνες και τον ορό (whey). Oι σφαιρίνες αποτελούν το 65-80% του συνόλου των πρωτεϊνών της σόγιας και διακρίνονται σε β-κονγλυκινίνες και γλυκινίνες. Οι τελευταίες έχουν μοριακό βάρος 309.000 έως 363.000.
Αλλεργιογόνα αυγού
Το αυγό αποτελείται από τον κρόκο και το ασπράδι. Ο κρόκος περιέχει άνω του 50% των λιπιδίων του αυγού, διάφορες λιποπρωτείνες (λιποβιτελλίνη, λιποβιτελλενίνη), την υδατοδιαλυτή πρωτεϊνη λιβετίνη και την φωσφοπρωτεϊνη φωσβιτίνη με περιεκτικότητα 10% σε φωσφόρο. Το ασπράδι του αυγού συνίσταται σχεδόν αποκλειστικά από πρωτείνες με κυρίους εκπροσώπους την ωολευκωματίνη, την κοναλβουμίνη και το ωοβλεννοειδές (ovomucoid). To τελευταίο είναι υπεύθυνο για την πλειοψηφία των θετικών δερματικών αντιδράσεων στο ασπράδι του αυγού. Τα κύρια αλλεργιογόνα του κρόκου είναι η ωολευκωματίνη και η ωοτρανσφερίνη.
Αλλεργιογόνα ντομάτας

Παρά το γεγονός ότι έχουν ελάχιστα μελετηθεί, έχει απομονωθεί ένα αλλεργιογόνο κλάσμα από την ντομάτα, το οποίο δεν επηρεάζεται από το όξινο ή το ουδέτερο pH, είναι ανθεκτικό στην τρυψίνη και αποτελείται κατά κύριο λόγο από γλυκοπρωτεϊνες.
ΦAPMAKA
ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΠΙΡΙΝΗ

Επειδή τα άτομα τα οποία πάσχουν από χρόνια κνίδωση ή άσθμα (αλλεργικό ή μη αλλεργικό) και/ή ρινικούς πολύποδες μπορεί να εκδηλώσουν μετά από λήψη ασπιρίνης (ακετυλοσαλυκιλικό οξύ ή ASA) ασθματική κρίση (συρίττουσα αναπνοή, δύσπνοια, βήχα) και/ή ρινίτιδα (καταρροή, φτερνίσματα, μπούκωμα, επιπεφυκίτιδα), καθώς και έξαρση των συμπτωμάτων της κνίδωσης συνιστάται η αποφυγή των σκευασμάτων τα οποία περιέχουν ασπιρίνη αλλά και εκείνων τα οποία χαρακτηρίζονται ως "αντιρρευματικά" ή "αντιφλεγμονώδη" φάρμακα τα οποία εμφανίζουν διασταυρούμενη αντιδραστικότητα με την ασπιρίνη.

Φάρμακα τα οποία περιέχουν ΑΣΠΙΡΙΝΗ και πρέπει να αποφεύγονται:
Medialgin Cespire Dolviran
Ecotrin Nespin Coricidin-D
Salospir Upsalgin Alka-seltzer
Egicalm Kalmaline Aspirin (Bayer), κ.ά.

Αντιφλεγμονώδη φάρμακα τα επίσης πρέπει να αποφεύγονται λόγω διασταυρούμενης αντιδραστικότητας:
Indomethacin (Indocil) Indoprofen (Flosint)
Sulindac (Clinoril) Mefanemic acid (Ponstan)
Tolmetin (Tolectin) Niflamic acid (Niflamol)
Diclofenac (Voltaren) Piroxicam (Feldene)
Ibuprofen (Brufen) Meclofenamate (Meclomen)
Fenoptolem (Naflon) Phenylbutazone (Butazolidin)
Naproxen (Naprosyn) Oxyphenbutazone (Tanderil)
Ketoprobene (Rhofen) Zomepirac (Zomax) κ.ά.

Για ΠΥΡΕΤΟ ή ΠΟΝΟ μπορείτε να πάρετε φάρμακα που περιέχουν:
Paracetamol : Depon, Lonarid, Panadol, Dolal, Dalminette κ.ά.
Propoxyphene : Romidon, Algaphan, Damlin, κ.ά.
Rofecoxib [Aντι-COX2] : Vioxx

Σημειώνεται ότι εκτός των ανωτέρω αναγραφομένων φαρμάκων, υπάρχουν και άλλα τα οποία εμπίπτουν στις δύο πρώτες κατηγορίες και τα οποία δεν αναγράφονται στον παρόντα κατάλογο.
Ενημερώνετε ΠΑΝΤΑ τον ιατρό σας (ανεξαρτήτως ειδικότητας) για την υπερευαισθησία σας στην Ασπιρίνη.
EΠAΓΓEΛMATIKA
Ορισμένα αντιδραστικές χημικές ουσίες χαμηλού μοριακού βάρους μπορεί να προκαλέσουν αναπνευστικές παθήσεις σε βιομηχανικούς εργάτες και πληθυσμούς που εκτίθενται στις ουσίες αυτές. Στις ουσίες αυτές περιλαμβάνονται οι όξινοι ανυδρίτες, οι ισοκυανούχες ενώσεις, τα μεταλλικά άλατα και μια ομάδα με διαφόρων προελεύσεων μεμονωμένων συστατικών (π.χ. κολοφώνιον, ερυθρός κέδρος κά.).

Όξινοι ανυδρίτες
Οι ανυδρίτες οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν επαγγελματική πνευμονοπάθεια σε βιομηχανικούς εργάτες.
Phthalic Βιομηχανία πλαστικών & χημικών
Trimellitic Παραγωγή ΤΜΑ, εποξικές ρητίνες, βαφές
Hexahydrophthalic Παραγωγή ηλεκτρικών μετασχηματιστών
Himic Παραγωγή επιβραδυντικών πυρκαϊάς
Tetrachlorophthalic Παραγωγή εποξικών ρητινών
Ο φθαλικός ανυδρίτης είναι γνωστόν ότι προκαλεί άσθμα και αλλεργική ρινίτιδα από το 1939 ενώ το 1976 διαπιστώθηκαν ειδικά ΙgE αντισώματα έναντι του συγκεκριμένου μορίου. Ο τριμελιτικός ανυδρίτης (ΤΜΑ) προκαλεί άσθμα και ρινίτιδα (άμεση αντίδραση εντός ολίγων λεπτών) ή ένα όψιμο σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζεται από βήχα, περιστασιακή συρίττουσα αναπνοή, δύσπνοια, παραγωγή βλέννης αλλά και αδυναμία, ρίγη, μυαλγίες και αρθραλγίες (ύστερα από παρέλευση 4 έως 12 ωρών από της εκθέσεως στον ανυδρίτη). Εάν η έκθεση είναι μεγάλη τότε παρατηρούνται αιμοπτύσεις, δύσπνοια πνευμονικές διηθήσεις, περιοριστική πνευμονοπάθεια και αναιμία.

Σύμπλοκα μεταλλικά άλατα
Τα σύμπλοκα άλατα της πλατίνης ήταν τα πρώτα μεταλλικά άλατα τα οποία ενοχοποιήθηκαν για την πρόκληση δερματίτιδας, άσθματος και ρινίτιδας το 1911 σε εργάτες φωτογραφικών ειδών. Το 1979 διαπιστώθηκαν και τα πρώτα ειδικά αντισώματα έναντι των αλάτων της πλατίνης. Επίσης και το θειούχο νικέλιο προκαλεί άσθμα σε ευαισθητοποιημένα άτομα.

Υπερευαισθησία σε ισοκυανούχες ενώσεις
Οι τοξικές ιδιότητες του διισοκυανούχου τολουενίου (toluene diidocyanate) αναγνωρίσθηκαν αμέσως μετά την εισαγωγή του αφρού πολυουρεθάνης κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Αλλες χημικές ουσίες
Το κολοφώνιον είναι ένα παράγωγο της ρητίνης του πεύκου το οποίο ανευρίσκεται σε αναρίθμητα βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. κόλες, έλαια κοπής, κολλητικές ταινίες, υλικά συγκολλήσεως κά). Το κολοφώνιον (όταν θερμανθεί και απελευθερωθούν διάφορα δραστικά οξέα [αμπιετικόν οξύ, πριμαρικόν οξύ κά])έχει ενοχοποιηθεί για την πρόκληση άσθματος και ρινίτιδας, πνευμονίας εξ υπερευαισθησίας και δερματίτιδας εξ επαφής. Η βαρύτητα του άσθματος βαίνει αυξανομένη κατά τη διάρκεια της βάρδιας των ευαισθητοποιημένων εργατών.
Tέλος, και ο δυτικός ερυθρός κέδρος (western red cedar) μπορεί να ευαισθητοποιήσει εργαζομένους στη βιομηχανία του ξύλου. Στην περίπτωση αυτή έχει ενοχοποιηθεί το πλικατικόν οξύ (plicatic acid). Ειδικά IgE αντισώματα έναντι των συμπλόκων πλικατικού οξέος - ανθρώπινης λευκωματίνης ορού έχουν παρατηρηθεί σε ποσοστό περίπου 40% των εργατών που ασχολούνται με την επεξεργασία του ερυθρού κέδρου.
ΛAΣTIXA
Αριθμός πρωτεϊνών προερχομένων από το φυσικό λάστιχο είχαν κατά το παρελθόν χαρακτηρισθεί σε επίπεδο πρωτογενούς δομής. Πρόσφατα ορισμένες εξ αυτών αποδείχθηκε ότι αποτελούσαν τα σημαντικότερα αλλεργιογόνα του λαστίχου. Η χεβεϊνη (hevein) είναι μια πρωτεϊνη συνδεδεμένη με χιτίνη και εκτιμάται ότι συμμετέχει στη διαδικασία θρομβώσεως του λαστίχου και παίζει ρόλο στην επούλωση των πληγών του δένδρου αναστέλλοντας την ανάπτυξη αρκετών μυκήτων οι οποίοι περιέχουν χυτίνη. Η χεβεϊνη συντίθεται ως προ-πρωτεϊνη (prohevein). H χαβαμίνη (hevamine), μια άλλη σημαντική πρωτεϊνη του λαστίχου έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει τη δράση της χιτινάσης και της λυσοζύμης και μπορεί να έχει ομοίως αντιμηκυτιασικές ιδιότητες. Εκτιμάται ότι και άλλες δύο πρωτεϊνες παίζουν ρόλο στην επιμήκυνση των πολυ-ισοπρενικών αλύσεων: ο παράγων επιμηκύνσεως του λαστίχου (rubber elongation factor - REF) ο οποίος είναι στενά συνδεδεμένος με την επιφάνεια των σωματιδίων του λαστίχου, και η πρενυλτρανσφεράση (prenyltransferase), η οποία απαντάται και ελευθέρα στο κυτταρόπλασμα και σε συνδυασμό με σωματίδια λαστίχου.


10. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ
ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποιήσεως (αλλεργικά εμβόλια) αποτελεί μορφή "θεραπείας" για περιπτώσεις αλλεργικής ρινίτιδος, αλλεργικού βρογχικού άσθματος και αλλεργίας στο δηλητήριο των Υμενοπτέρων (σφηκών και μελισσών). Είναι γνωστό ότι στα αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος (ρινίτιδα και άσθμα) τα λαμβανόμενα φάρμακα στοχεύουν στο να είναι καλά ο ασθενής (συμπτωματική αγωγή) και όχι στο να γίνει καλά (θεραπεία). Με την ανοσοθεραπεία επιχειρείται η μόνιμη αποκατάσταση του προβλήματος (ρινίτιδας και/ή άσθματος, αναφυλαξίας). Η θεραπεία διενεργείται σε επιλεγμένους ασθενείς και όχι σε κάθε ασθενή με θετικές δερματικές δοκιμασίες (αλλεργικά tests). Προτιμώνται ασθενείς με λίγες ευαισθησίες ή μονοευαισθησίες (ευαισθησία σε ένα μόνον αλλεργιογόνο). Εάν τα θετικά αλλεργιογόνα είναι πολλά η αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας είναι περιορισμένη. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 3 έως 5 έτη και η χορήγηση των αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων γίνεται είτε υποδορίως (στον βραχίονα με μικρές ενέσεις), είτε με τη μορφή υπογλωσσίων σταγονών ή δισκίων. Ανοσοθεραπεία γίνεται με εκχυλίσματα δηλητηρίων σφηκών/μελισσών, γύρεων, ακάρεων οικιακής σκόνης, αλλεργιογόνων γάτας και σκύλου και εκχυλίσματα ορισμένων μυκήτων.